ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยตามทฤษฎีการกระทำตามแผนกับพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุของคนงานก่อสร้าง

Abstract

งานก่อสร้างเป็นงานที่ซับซ้อนและมีสภาพการทำงานที่ยากต่อการควบคุมเหตุการณ์บางอย่างได้ อุบัติเหตุเป็นเหตุการณ์หนึ่งซึ่งเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้งในงานก่อสร้าง จากการศึกษาพบว่าอุบัติเหตุในงานก่อสร้างส่งผลเสียทั้งต่อชีวิต ทรัพย์สิน และระยะเวลาก่อสร้างของโครงการ งานวิจัยที่ผ่านมาพบว่าปัจจัยสำคัญที่ช่วยลดอุบัติเหตุในงานก่อสร้างคือ นโยบายขององค์กร การสร้างแรงจูงใจให้ปฏิบัติตามกฎ การควบคุมกระบวนการทำงาน และคุณสมบัติส่วนบุคคล แม้ว่าองค์กรขนาดใหญ่ได้กำหนดนโยบายและปัจจัยส่งเสริมเพื่อควบคุมอุบัติเหตุในงานก่อสร้าง แต่ปัจจัยดังกล่าวยังมีข้อจำกัดในเชิงปฏิบัติในโครงการก่อสร้างขนาดกลางและเล็กที่มีงบประมาณจำกัด ดังนั้นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในสภาพโครงการดังกล่าวจึงเป็นผลมาจากพฤติกรรมของคนงานที่ปฏิบัติไม่เหมาะสม เพื่ออธิบายพฤติกรรมเสี่ยงของคนงานที่ก่อให้เกิดอุบัติเหตุที่เกิดในโครงการก่อสร้างขนาดกลางและเล็ก งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอการใช้ทฤษฎีการกระทำตามแผน (Theory of Planned Behavior) ในการอธิบายพฤติกรรมเสี่ยงของคนงานก่อสร้าง เนื่องจากทฤษฎีการกระทำตามแผนได้ถูกใช้ในการอธิบายพฤติกรรมของมนุษย์ในลักษณะต่างๆ อย่างเหมาะสม ซึ่งทฤษฎีนี้อธิบายว่าพฤติกรรมของมนุษย์เกิดจากกลุ่มของปัจจัยเช่น ความตั้งใจ ทัศนคติต่อพฤติกรรม ความเชื่อต่อกลุ่มอ้างอิง และการรับรู้ต่อสิ่งควบคุมพฤติกรรม โดยบทความนี้ได้ทดสอบแนวคิดจากการเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์กลุ่มคนงานก่อสร้างในโครงการก่อสร้างขนาดกลางและเล็ก สร้างแบบจำลองเบื้องต้นสำหรับแสดงความสัมพันธ์ของปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมเสี่ยง พัฒนาและทดสอบแบบจำลองพฤติกรรมจากข้อมูลที่รวบรวมได้ด้วยการวิเคราะห์แบบจำลองสมการเชิงโครงสร้าง ผลการศึกษาเบื้องต้นพบว่า ประเภทพฤติกรรมเสี่ยงที่น่าสนใจนำมาทำการศึกษามี 3 ประเภท คือ พฤติกรรมการไม่สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันขณะทำงาน พฤติกรรมการไม่ตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนใช้ และ พฤติกรรมการวางสิ่งของไม่เป็นระเบียบ และยังพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีทัศนคติในเชิงลบต่อพฤติกรรมเสี่ยงทั้ง 3 ประเภทในระดับสูง กลุ่มตัวอย่างคิดว่ากลุ่มอ้างอิงไม่ต้องการให้แสดงพฤติกรรมเสี่ยงทั้ง 3 ประเภทในระดับสูง ในขณะที่กลุ่มตัวอย่างมีการรับรู้ว่าสิ่งควบคุมพฤติกรรมมีส่วนให้แสดงพฤติกรรมเสี่ยงในระดับสูง อย่างไรก็ตามผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยในแบบจำลองที่พัฒนาขึ้นทั้ง 3 พฤติกรรมพบว่า องค์ประกอบที่เป็นปัจจัยในแบบจำลองส่งอิทธิพลต่อการแสดงพฤติกรรมเสี่ยงของคนงานก่อสร้างในลักษณะแตกต่างกัน และพบว่าแบบจำลองพฤติกรรมทั้ง 3 ชนิด สามารถอธิบายการเกิดพฤติกรรมเสี่ยงของคนงานก่อสร้างได้ร้อยละ 52 ร้อยละ 50 และร้อยละ 51 ตามลำดับ