การบริหารจัดการน้ำที่มีผลต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมแบบบูรณาการ : กรณีศึกษาโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยัง (ตอนบน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์

Abstract

การศึกษาวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงลึกด้านการบริหารจัดการน้ำตามแนวทางทฤษฏีใหม่โดยใช้หลักการทรัพยากรดิน ทรัพยากรน้ำและประชากร (LWPM Concept) เพื่อประยุกต์ใช้ในพื้นที่โครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยัง (ตอนบน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการบริหารจัดการน้ำ การใช้น้ำในพื้นที่ทั้งอดีต ปัจจุบันและการคาดการณ์การใช้น้ำในอนาคต และการเสนอแนะแนวทางที่มีความเหมาะสมในพื้นที่ ผลการศึกษาพบว่า (1) ทรัพยากรดิน เป็นดินร่วนปนทราย มีความอุดมสมบรูณ์ต่ำ จะต้องมีการปรับปรุงดินให้มีความเหมาะสมต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม (2) ทรัพยากรน้ำ คุณภาพน้ำในอ่างเก็บน้ำลำพะยังเป็นน้ำมีคุณภาพดี มีความเหมาะสมในการเกษตรกรรม ปริมาณการเก็บกักน้ำของอ่างเก็บน้ำสูงสุด 4,000,000 ลบ.ม. ระหว่างปี พ.ศ.2545-2551 มีปริมาณการเก็บกักน้ำเฉลี่ย 3,030,831 ลบ.ม./ปี ปริมาณการใช้น้ำในพื้นที่ เพื่อการเพาะปลูกตามฤดูกาล 4,600 ไร่ ปริมาณความต้องการใช้น้ำเท่ากับ 3,889,844 ลบ.ม./ฤดูกาล และพื้นที่เพาะปลูกนอกฤดูกาลจำนวน 376 ไร่ ปริมาณการใช้น้ำเท่ากับ 637,642 ลบ.ม./ฤดูกาล ผลการวิเคราะห์พบว่าปริมาณน้ำไม่เพียงพอสำหรับการทำการเกษตรกรรมโดยเฉพาะในช่วงแล้ง (3) ประชากร จากการคาดการณ์สำหรับอนาคตจะมีประชากรเพิ่มขึ้นเล็กน้อย ซึ่งจะไม่มีผลกระทบในอนาคตอันใกล้ จากการศึกษาพบว่าปัญหาการขาดแคลนน้ำเป็นปัญหาหลักของพื้นที่ สามารถปรับปรุงได้โดยนำหลักการทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริ มาประยุกต์ใช้สำหรับพื้นที่เพาะปลูกทุกแปลง สามารถแก้ปัญหาต่างๆในพื้นที่ศึกษาได้ ผลการศึกษานี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่นที่มีปัญหาใกล้เคียงกันได้