ความขัดแย้งในการบริหารงานเทศบาลระหว่างคณะเทศมนตรี กับพนักงานเทศบาล : ศึกษาถึงบุคลิกภาพทางการบริหาร ของนายกเทศมนตรีและปลัดเทศบาล

Abstract

ด้วยปรากฏว่าความขัดแย้งในการบริหารงานเทศบาลระหว่างคณะเทศมนตรีซึ่งเป็นเสมือนข้าราชการการเมืองกับพนักงานเทศบาล ซึ่งเป็นข้าราชการประจำได้เกิดมีขึ้นเนือง ๆ เป็นปัญหาบั่นทอนประสิทธิภาพการบริหารงานของเทศบาลและเป็นตัวเหนี่ยวรั้งมิให้การปกครองส่วนท้องถิ่นบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ เพื่อหาทางขจัดปัญหาดังกล่าว จึงได้มีการวิจัยถึงสาเหตุและลักษณะความขัดแย้ง ในการบริหารงานเทศบาลนี้ขึ้น จากการสำรวจวรรณกรรมและบทวิจัยที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งศึกษาประวัติความเป็นมาและโครงสร้างของเทศบาลพบว่าส่วนหนึ่งของความขัดแย้งเกิดขึ้นจากความไม่ชัดเจนของกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการบริหารงานเทศบาล และอีกส่วนหนึ่งเกิดจากความแตกต่างทางด้านบุคลิกภาพของผู้บริหารเทศบาล ซึ่งได้แก่นายกเทศมนตรีและปลัดเทศบาล เนื่องจากในส่วนแรกมีผู้ให้ความสนใจศึกษาวิจัยอย่างกว้างขวางอยู่แล้ว การวิจัยนี้จึงได้มุ่งศึกษาในอีกส่วนหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับบุคลิกภาพของผู้บริหารเทศบาล โดยเหตุที่นายกเทศมนตรีและปลัดเทศบาลต่างก็เป็นบุคคลสำคัญในระดับผู้บริหาร เทศบาลที่มีอิทธิพลต่อคณะเทศมนตรีและพนักงานเทศบาลในแต่ละฝ่าย ดังนั้น จึงได้ใช้นายกเทศมนตรีและปลัดเทศบาลทั่วประเทศเป็นประชากรการวิจัยโดยใช้แบบทดสอบบุคลิกภาพการบริหารของศาสตราจารย์ William J. Reddin จำนวน 64 ข้อ ซึ่งทางวิทยาลัยการปกครอง กรมการปกครอง ได้แปลถ่ายทอดเป็นภาษาไทย ใช้วัดบุคลิกภาพหลัก 8 ประเภทคือ ผู้หลีกหนี ผู้นิยมอำนาจ ผู้เคร่งระเบียบ นักบุญ นักประนีประนอม นักเผด็จการมีศิลป์ นักพัฒนาและนักบริหาร โดยวิธีการจัดส่งแบบทดสอบทางไปรษณีย์ ได้รับแบบทดสอบกลับคืนจากนายกเทศมนตรีจำนวน 69 ฉบับ และจากปลัดเทศบาลจำนวน 85 ฉบับ ผลการทดสอบชี้ให้เห็นว่าบุคลิกภาพทางการบริหารของนายกเทศมนตรีมีลักษณะเด่นแบบ “ผู้นิยมอำนาจ” ส่วนปลัดเทศบาล มีลักษณะเด่นแบบ “ผู้เคร่งระเบียบ” หลังจากที่แยกพิจารณาตามลักษณะตัวแปรประเภทต่าง ๆ เช่น อายุ อาชีพเดิม และระดับการศึกษาแล้ว พบว่าลักษณะดังกล่าวยังคงเป็นลักษณะเด่นของผู้บริหารเทศบาล การวิเคราะห์ความขัดแย้งที่เกิดจากบุคลิกภาพทางการบริหารที่ต่างกันพบว่าความสัมพันธ์ทางบุคลิกภาพของผู้บริหารเทศบาลมีแนวโน้มที่ทำให้เกิดความขัดแย้งกันในการบริหารงาน เนื่องจากความสัมพันธ์ทางบุคลิกภาพเป็นแบบ “ลบ-ลบ” ซึ่งเป็นรูปแบบที่ทำให้เกิดความขัดแย้งได้ง่ายที่สุดเมื่อวิเคราะห์บุคลิกภาพการบริหารของผู้บริหารเทศบาลโดยเปรียบเทียบความสัมพันธ์ทางบุคลิกภาพของนายกเทศมนตรี และปลัดเทศบาลในแต่ละเทศบาลแล้ว พบว่า การบริหารงานของเทศบาลส่วนมากเป็นแบบ “แบ่งแยก” ทำให้เกิดความระแวงซึ่งกันและกัน ทำให้ต้องยึดระเบียบในการปฏิบัติงานเพื่อป้องกันความผิดพลาดอันอาจจะถูกโจมตีจากอีกฝ่ายหนึ่งได้ ลักษณะเช่นนี้เป็นความขัดแย้งทางการบริหารที่เกิดขึ้นจากความขัดแย้งทางบุคลิกภาพ ผู้วิจัยหวังว่าการศึกษาเรื่องนี้จะช่วยเพิ่มความเข้าใจในการบริหารงานเทศบาลได้ดียิ่งขึ้น โดยเฉพาะปัญหาการบริหารเทศบาลในแง่จิตวิทยา ซึ่งมีคนให้ความสนใจศึกษาน้อยมาก นอกจากจะเป็นประโยชน์ในการนำไปปรับปรุงประสิทธิภาพการบริหารเทศบาลแล้ว การศึกษาเรื่องนี้จะเป็นการเสนอแนะแนวทางให้มีการศึกษาพฤติกรรมการปฏิบัติงานของผู้บริหารเทศบาลของไทย เปรียบเทียบกับพฤติกรรมนักบริหารที่ปรากฏในวรรณกรรมการวิจัยของนักวิชาการตะวันตกอีกด้วย