ระบบบริหารการศึกษาของโรงเรียนพยาบาลในกรุงเทพมหานคร

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาปรัชญาและความมุ่งหมายของการจัดการศึกษาพยาบาลระดับพื้นฐานของโรงเรียนพยาบาลที่เป็นของรัฐและตั้งอยู่ในกรุงเทพมหานคร 2. เพื่อศึกษาการจัดระบบบริหารการศึกษาของโรงเรียนพยาบาลในส่วนที่เกี่ยวกับโครงสร้างหลักสูตรโครงสร้างระบบบริหารการควบคุมการปฏิบัติงาน การบริหารงานบุคคลและเงินสนับสนุนการศึกษา 3. เพื่อศึกษาเปรียบเทียบระบบบริหารการศึกษาของโรงเรียนพยาบาลในแต่ละสังกัดว่ามีความแตกต่างกันหรือคล้ายคลึงกันในเรื่องใด วิธีดำเนินการวิจัย วิจัยเอกสารและวิธีวิจัยสนามประกอบกัน สำหรับการวิจัยสนามใช้วิธีการสัมภาษณ์โดยมีการกำหนดคำถามไว้เป็นแนว ผู้ให้สัมภาษณ์คือ ผู้บริหารและรอง จำนวน 21 คน และใช้แบบสอบถามสำหรับอาจารย์ รวมทั้งหมด 321 คน จากโรงเรียนพยาบาลทั้งหมด 9 โรงเรียนแบบสัมภาษณ์และแบบสอบถามก่อนนำไปใช้ได้ผ่านการทดสอบ (pretest) และทำการแก้ไขแล้วโรงพยาบาลที่นำมาวิจัยนี้เป็นโรงเรียนที่อยู่ในสังกัดทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ 2 โรงเรียนในสังกัดกระทรวงกลาโหม 3 โรงเรียน กระทรวงสาธารณสุข 1 โรงเรียน และกระทรวงมหาดไทย 3 โรงเรียน สรุปผลการวิจัย 1. ปรัชญาหรือเป้าหมายและวัตถุประสงค์ซึ่งทั้ง 9 โรงเรียนได้กำหนดไว้เป็นแนวทางสำหรับการจัดการศึกษานั้นมีลักษณะคล้ายคลึงกัน คือ มุ่งผลิตพยาบาลที่มีคุณลักษณะเฉพาะทางวิชาชีพเป็นเป้าหมายหลัก เมื่อทดสอบความคิดเห็นของกลุ่มผู้บริหารและของกลุ่มอาจารย์ที่มีต่อปรัชญาหรือเป้าหมายของโรงเรียนที่ต้นสังกัดอยู่ พบว่ามีความเห็นคล้อยตามกันดังนี้ คือผลิตพยาบาลที่มีความรู้ความสามารถที่จะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพเป็นคุณลักษณะที่มุ่งหวังเป็นอันดับแรก ความมุ่งหวังอันดับต่อมาคือให้เป็นพลเมืองดีของประเทศ และให้สามารถพัฒนาตนเองให้เจริญงอกงามได้ 2. โครงสร้างหลักสูตรของโรงเรียนพยาบาลวิเคราะห์ได้ดังนี้ 2.1 การจัดระบบการศึกษามี 2 ระบบคือ ทวิภาคและไตรภาค การจัดหลักสูตรใช้ระบบหน่วยกิตเป็นเกณฑ์ ยกเว้นการศึกษาภาคปฏิบัติของบางโรงเรียนซึ่งกำหนดเป็นรายชั่วโมง 2.2 ทุกโรงเรียนให้ความสำคัญต่อหมวดวิชาการศึกษาทั่วไป แม้ว่าจะไม่ได้กำหนดวัตถุประสงค์ของการจัดหมวดวิชานี้ไว้เด่นชัด การจัดกลุ่มวิชาในหมวดวิชานี้มีความแตกต่างกันแต่ประมวลได้ว่า หมวดวิชานี้ประกอบด้วยกลุ่มวิชาวิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ และกลุ่มวิชามนุษยศาสตร์ เมื่อรวมหน่วยกิตตลอดหลักสูตรในหมวดวิชาการศึกษาทั่วไปที่โรงเรียนกำหนดไว้ มีตั้งแต่ 31.09 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นจำนวนต่ำสุด และสูงสุดคือ 43.53 เปอร์เซ็นต์ ส่วนหน่วยกิตในหมวดวิชาชีพมีตั้งแต่ 56.47 เปอร์เซ็นต์ ถึง 68.91 เปอร์เซ็นต์ 2.3 การจัดสัดส่วนระหว่างหมวดวิชาการศึกษาทั่วไป กับหมวดวิชาชีพ พบว่าการเรียนในหมวดวิชาการศึกษาทั่วไปของปีการศึกษาทั่วไปของปีการศึกษาแรกของหลักสูตรทุกประเภทมีจำนวนหน่วยกิตสูงเมื่อเทียบหน่วยกิตในหมวดวิชาชีพและจะลดจำนวนลงในปีการศึกษาต่อมาในขณะที่หน่วยกิตของหมวดวิชาชีพจะเพิ่มสูงขึ้น 2.4 ในด้านการประเมินผลหลักสูตร ผู้บริหารใช้วิธีต่างๆ ดังนี้ตามลำดับดังนี้ คือ ตั้งคณะกรรมการรวบรวมข้อมูลเสนอคณาจารย์โรงเรียน ผู้บริหารและหัวหน้าหมวดวิชาประเมินร่วมกัน และให้คณาจารย์ออกความคิดเห็นเมื่อมีการประชุมเกี่ยวกับหลักสูตร สำหรับผู้เรียนโดยทั่วๆ ไปยังไม่มีส่วนทำการประเมินผลหลักสูตรอย่างจริงจัง 3. โครงสร้างระบบบริหารโรงเรียนพยาบาลไม่ยุ่งยากซับซ้อน จัดแบ่งหน่วยงานตามลักษณะเฉพาะของงานและกิจกรรมหลักที่ต้องปฏิบัติมีหน่วยงานดังนี้ คือ งานบริหารทั่วไป งานฝ่ายวิชาการ งานฝ่ายบริหาร และฝ่ายกิจการและสวัสดิการนักเรียน แต่ละหน่วยมีผู้รับผิดชอบ มีสายการบังคับบัญชาเป็นลำดับขั้น โครงสร้างและการจัดแบ่งหน่วยงานแสดงไว้ให้ทราบโดยทางแผนภูมิ การประชุมปฐมนิเทศ และหนังสือคู่มือตามลำดับ ทั้ง 9 โรงเรียน ไม่มีหน่วยงานที่ปรึกษาแสดงไว้ในแผนภูมิ แต่โดยทางปฏิบัติจะแต่งตั้งกรรมการที่ปรึกษาเฉพาะเรื่องเป็นคราวๆไป จากการสัมภาษณ์ผู้บริหาร งานที่ตั้งกรรมการที่ปรึกษาคือ งานด้านหลักสูตร ด้านสรรหา คัดเลือกและพัฒนาบุคลากร งานการบริการชุมชน 4. การควบคุมการปฏิบัติงานในโรงเรียน ปรากฏดังนี้ 4.1 การควบคุมดารดำเนินงานโดยทั่วๆ ไป เพื่อให้เป็นไปตามนโยบายและเป้าหมาย ใช้วิธีการจัดแบ่งหน่วยงานให้รับผิดชอบ กำหนดระเบียบวิธีการปฏิบัติงาน วางแผนระยะสั้นระยะยาว และจัดตั้งคณะกรรมการดำเนินงานชุดต่างๆ ตามลำดับ 4.2 การควบคุมการปฏิบัติงานของบุคลากร โดยกำหนดตัวบุคคลให้เหมาะสมกับงานเป็นอันดับแรก กระจายอำนาจหน้าที่รับผิดชอบ กำหนดลักษณะและขอบเขตความรับผิดชอบและจัดคู่มือการปฏิบัติเป็นวิธีปฏิบัติอันดับรองลงมา ส่วนงานด้านการสอนได้กำหนดลักษณะวิชาไว้เป็นแนว 4.3 การตรวจสอบการปฏิบัติงานที่ผู้บริหารซึ่งเป็นฝ่ายผู้ตรวจสอบใช้เปรียบเทียบกับประสบการณ์ของกลุ่มอาจารย์ซึ่งเป็นฝ่ายผู้ถูกตรวจสอบ จากผลการวิจัย พบว่า กลุ่มผู้บริหารและกลุ่มอาจารย์ให้คำตอบที่คล้ายคลึงกันคือ ใช้วิธีประชุมปรึกษาระหว่างผู้บริหารและหัวหน้าหน่วยงานเป็นอันดับแรก และวิธีการประชุมระหว่างผู้บริหารกับคณะครูเป็นระยะๆ เป็นอันดับรองลงมาส่วนการนิเทศงานและการให้บุคลากรเสนอผลงานเป็นลายลักษณ์อักษรเป็นวิธีที่ผู้บริหารใช้น้อยที่สุด 5. การบริหารบุคลากรโรงเรียน โดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับการพิจารณาเพื่อมอบหมายงานด้านการสอนของครู ผู้บริหารยึดคุณวุฒิทางการศึกษาเป็นเกณฑ์สำคัญที่สุด ส่วนประสบการณ์ด้านการสอน ความถนัดและความสนใจของครูเป็นเกณฑ์อันดับรอง สำหรับความต้องการของครูมีผู้บริหารถึง 9 คน ให้คำตอบว่าไม่ได้คำนึงถึง ในด้านการปฏิบัติต่อครูใหม่ กลุ่มอาจารย์ร้อยละ 43.09 ให้คำตอบว่าได้จัดให้รับการปฐมนิเทศร้อยละ 24.39 ให้เป็นครูผู้ช่วยในสาขาวิชาเฉพาะอยู่ชั่วระยะหนึ่งอีกร้อยละ 19.52 ให้สังเกตการณ์สอนของครูเก่าก่อนที่จะได้รับมอบหมายให้ทำการสอน สำหรับการพิจารณาความดีความชอบ อาจารย์ร้อยละ 10.98 ตอบว่าไม่มีโอกาสทราบเลยว่าผู้บริหารมีวิธีการปฏิบัติเช่นใด ร้อยละ 44.72 ตอบว่า หัวหน้าหน่วยงานของตนเป็นผู้เสนอความเห็นต่อผู้บริหารสูงสุด อีกร้อยละ 34.95 ผู้บริหารสูงสุดและหัวหน้าหน่วยงานแต่ละหน่วยร่วมกันพิจารณา 6. เกี่ยวกับเงินสนับสนุนโรงเรียน ทั้งหมดได้รับจากงบประมาณแผ่นดิน มีเพียง 3 โรงเรียนที่มีการจัดทำงบประมาณแยกจากหน่วยงานอื่นในสังกัดเดียวกันโดยสมบูรณ์ ในกรณีดังกล่าว การควบคุมการใช้จ่ายที่ปฏิบัติอยู่จึงครอบคลุมงานตั้งแต่วิธีการจัดซื้อ การจ่ายเงิน การตรวจสอบ และการทำบัญชีงบรายรับรายจ่าย สำหรับโรงเรียนที่มีงบประมาณรวมกับหน่วยงานอื่นประสบปัญหาสำคัญคือ ไม่สามารถกำหนดแผนงานของโรงเรียนได้แน่นอนและขาดความคล่องตัวในการบริหารงาน