ความสอดคล้องระหว่างความมุ่งหมายกับเนื้อหาวิชาในหมวดสังคมศึกษา ของหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนมัธยมแบบประสม

Abstract

ศึกษาความสอดคล้องระหว่างความมุ่งหมายกับเนื้อหาวิชาในหมวดสังคมศึกษา ของหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนมัธยมแบบประสม วิธีดำเนินการวิจัย ในการดำเนินการวิจัย ผู้วิจัยได้สร้างเกณฑ์สำหรับวิเคราะห์เนื้อหาวิชาสังคมศึกษา เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์เนื้อหาสาระจากแบบเรียน หนังสือประกอบการเรียนและหนังสือประกอบการสอนวิชาสังคมศึกษา จำนวน 19 เล่ม ลำดับขั้นในการสร้างเกณฑ์แบ่งออกเป็น 2 ตอน คือการวิเคราะห์โดยการขยายความมุ่งหมายของหมวดวิชาสังคมศึกษา หลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนมัธยมแบบประสมโดยผู้วิจัยร่วมกับนิสิตปริญญาโท แผนกวิชาบริหารการศึกษา จำนวน 10 คนแล้วให้ผู้ทรงคุณวุฒิด้านการพัฒนาหลักสูตร การประเมินผลหลักสูตร และการสอนวิชาสังคมศึกษา จำนวน 3 ท่าน ตรวจสอบความถูกต้องของเนื้อหา หลังจากนั้นผู้วิจัย ได้นำเนื้อหาสาระที่วิเคราะห์ได้จากความมุ่งหมายของหมวดวิชาสังคมศึกษามาสร้างเป็นแบบสอบถาม ให้ผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 31 ท่าน พิจารณาให้น้ำหนักความสำคัญของเนื้อหาสาระแต่ละข้อ ผู้วิจัยคำนวณหาค่าเฉลี่ยของน้ำหนักความสำคัญนั้นๆ เพื่อจัดอันดับความสำคัญของเนื้อหาสาระเป็นรายข้อและเป็นหมวดตามความมุ่งหมายค่าความเชื่อถือได้ ( Reliability ) ของเกณฑ์ซึ่งคำนวณได้จากการวิเคราะห์หาค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ ( Correlation Coefficient ) ของความคิดเห็นในระหว่างกลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิมีค่าอยู่ระหว่าง 0.47123 ถึง 0.70283 ในการวิเคราะห์ข้อมูล ผู้วิจัยได้วิเคราะห์เนื้อหาวิชาสังคมศึกษาจากแบบเรียน หนังสือประกอบการเรียน และหนังสือประกอบการสอนวิชาสังคมศึกษา จำนวน 19 เล่ม โดยการบันทึกจำนวนหน้าและจำนวนบรรทัดที่มีเนื้อหาสาระซึ่งสอดคล้องกับความมุ่งหมายที่ได้กำหนดไว้ ผู้วิจัยได้สรุปปริมาณของเนื้อหาที่วิเคราะห์ได้เป็นร้อยละ และคำนวณหาค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ (The Rank- order Coefficient) ของอันดับความสำคัญของเนื้อหาเปรียบเทียบกับอันดับความสำคัญของความมุ่งหมายของหมวดวิชาสังคมศึกษา สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ การวิจัยนี้พบว่า จากจำนวนหนังสือเรียนสังคมศึกษา 19 เล่ม มีเพียง 3 เล่ม ที่เสนอเนื้อหาตรงตามความมุ่งหมายของหมวดวิชาสังคมศึกษาครบทั้ง 6 ข้อ จำนวน 4 เล่ม ที่เสนอเนื้อหาตรงตามความมุ่งหมาย 5 ข้อ จำนวน 9 เล่ม ที่เสนอเนื้อหาตรงตามความมุ่งหมาย 4 ข้อ จำนวน 2 เล่ม ที่เสนอเนื้อหาตรงตามความมุ่งหมายเพียง 3 ข้อและจำนวน 1 เล่ม ที่เสนอเนื้อหาตรงตามความมุ่งหมายเพียง 2 ข้อเท่านั้น สรุปได้ว่าหนังสือเรียนสังคมศึกษาดังกล่าว เสนอเนื้อหาสอดคล้องกับความมุ่งหมายน้อยมาก นอกจากนั้น ปรากฏว่าๆไม่มีหนังสือเล่มใดเลยที่เสนออันดับความสำคัญของเนื้อหาสอดคล้องกับอันดับความสำคัญของความมุ่งหมาย ซึ่งประมาณค่าโดยผู้ทรงคุณวุฒิ โดยมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับความเชื่อมั่น 95% แต่ในจำนวนนี้ยังมีอยู่เป็นจำนวน 15 เล่ม ที่เสนออันดับของเนื้อหาสัมพันธ์กับอันดับของความมุ่งหมายบางข้อ เมื่อพิจารณาจากเนื้อหาทั้งหมดที่ปรากฏอยู่ในหนังสือทั้ง 19 เล่ม ปรากฏว่าเนื้อหาที่ได้รับความสำคัญเป็นอันดับที่ 1 คือเนื้อหาที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ซึ่งคิดเป็นเนื้อหาถึง 45.51% แต่เมื่อพิจารณาเนื้อหาสาระโดยละเอียดตามเกณฑ์ทั้ง 36 ข้อ พบว่าหนังสือเหล่านี้ได้เน้นเนื้อหาสาระเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ต่างประเทศเป็นอันดับ 1 โดยเสนอเนื้อหาเรื่องนี้ไว้ถึง 16.32% ของเนื้อหาวิชาสังคมศึกษาทั้งหมด การวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่า ความมุ่งหมายและเนื้อหาวิชาของหมวดวิชาสังคมศึกษา ของหลักสูตรระดับมัธยมศึกษาตอนต้นไม่มีความสอดคล้องกันเลย ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบเกี่ยวกับการบริหารและพัฒนาหลักสูตรมัธยมศึกษา จึงควรทำการวิเคราะห์ความมุ่งหมายของหลักสูตรทั้งในเรื่องเกี่ยวกับการจัดอันดับความสำคัญและการกำหนดความมุ่งหมายให้ชัดเจนในรูปของวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม เพื่อเป็นแนวทางในการจัดการศึกษา การเรียนการสอนและการเรียบเรียงหรือปรับปรุงแบบเรียนให้สอดคล้องกับความมุ่งหมายที่ได้กำหนดไว้ ผู้แต่งหนังสือเรียนสังคมศึกษาทั้ง 19 เล่ม ควรจะได้ปรับปรุงการเสนอเนื้อหาในหนังสือของตนให้สอดคล้องกับความมุ่งหมายของหลักสูตร นอกจากนี้ควรจะมีผู้ศึกษาวิจัยความสอดคล้องระหว่างความมุ่งหมายกับเนื้อหาวิชาต่างๆในระดับชั้นอื่นๆอีกด้วย