ที่มาของรัฐสภาไทย

Abstract

การศึกษาถึงที่มาของรัฐสภา กำลังเป็นเรื่องที่ได้รับความสนใจ ในหมู่ของนักรัฐศาสตร์ วิทยานิพนธ์นี้ใช้วิเคราะห์เชิงประวัติศาสตร์ ศึกษาระหว่างความสัมพันธ์ของรัฐสภา ซึ่งเป็นองค์กรของผู้ใช้อำนาจนิติบัญญัติ เป็นผู้ให้หลักประกันในด้านสิทธิและเสรีภาพภายใต้กฎหมายแก่ประชาชน ป้องกันฝ่ายบริหารใช้อำนาจเกินขอบเขตกับปัจจัยที่ก่อกำเนิดรัฐสภา และจะมีส่วนกำหนดบทบาทของรัฐสภาต่อไปในอนาคต “ที่มาของรัฐบาลไทย” ได้ศึกษาถึงจุดเริ่มของการแผ่ขยาย แนวความคิดการปกครองโดยระบบรัฐสภาเข้ามาในประเทศไทย จากการติดต่อกับต่างประเทศ ทำให้ได้รับแนวความคิดทั้งโดยตรงจากการศึกษา และโดยทางอ้อมจากการติดต่อค้าขายจุดใหญ่ของการเตรียมงาน เพื่อกำหนดสถาบันทางรัฐสภาในประเทศ ที่ยังมีการปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั้น ควรจะมาจากการสนับสนุนของผู้มีอำนาจทางการปกครองเดิม ได้แก่ สถาบันพระมหากษัตริย์ สถาบันข้าราชการ สถาบันทหาร เสริมด้วยงานด้านสื่อมวลชน และการให้การศึกษาแก่ประชาชน ที่จะมีส่วนให้ประชาชนมีความสำนึกทางการเมือง การพัฒนาการเมือง จึงจะดำเนินไปตามวิถีทางที่ถูกต้อง การปรับปรุงขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม ที่ล้าสมัยในสังคมให้สอดคล้องกับการปกครองแบบใหม่ก็เป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่ง แต่เป็นที่น่าเสียดาย การเตรียมสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม จะก่อกำเนิดรัฐสภาขึ้นไม่ต่อเนื่องกัน อุปสรรคสำคัญที่ทำให้งานพัฒนาทางการเมืองหยุดชงักขาดตอนไปเนื่องมาจากปัจจัยแวดล้อมหลายด้าน เช่น พระราชดำริที่แตกต่างกันของพระมหากษัตริย์ที่ปกครองอยู่ในขณะนั้น การตื่นตัวของประชาชน ระดับการศึกษา ระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจ เป็นต้น ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเปิดประเทศ ทำให้แนวความคิดใหม่ๆ หลั่งไหลเข้ามา พระองค์ทรงเริ่มสร้างปัจจัยแวดล้อม ที่เป็นพื้นฐานไปสู่การปกครองระบอบประชาธิปไตย เช่น การศึกษา การสนับสนุนสื่อมวลชน ตลอดจนเปลี่ยนแปลงขนบธรรมเนียมประเพณีที่ล้าสมัยบางประการ และที่สำคัญ ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงตั้งองคมนตรีสภาขึ้น ทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติ นับเป็นขั้นแรกของการพัฒนาทางการเมือง แม้พระองค์จะทรงเห็นด้วยกับแนวความคิดใหม่ๆ อยู่บ้าง แต่ทรงเห็นว่ายังไม่ถึงเวลาอันสมควร ประกอบกับในระยะแรกพระองค์ไม่มีพระราชอำนาจเต็มที่ ที่จะทำได้ งานเบื้องต้นของพระองค์จึงเป็นการดึงพระราชอำนาจกลับคืนมาจากกลุ่มขุนนาง แต่หลังจากได้พระราชอำนาจคืนมาแล้ว ก็ทรงหันไปสนใจงานทางด้านบริหาร จนงานด้านนิติบัญญัติต้องหยุดชงักลง เมื่อมาถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ไม่ทรงเห็นด้วยกับการปกครองในระบอบรัฐสภา ทรงมีความเห็นว่า การปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เป็นการปกครองที่เหมาะสมกับประเทศมากที่สุดแล้ว จึงทรงเบนแนวความคิดทางการเมืองของประชาชน ไปสู่ลัทธิชาตินิยม ฟื้นฟูวัฒนธรรม สร้างเอกลักษณ์ใหม่ขึ้นในชาติ การเตรียมงานด้านนิติบัญญัติจึงยังคงขาดช่วงต่อไป ทำให้เกิดความไม่พอใจให้แก่ผู้ได้รับการศึกษาทั้งในประเทศและต่างประเทศเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม ความต้องการที่จะเปลี่ยนแปลงการปกครองที่เกิดขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น เป็นผลมาจากการผลักดันทางด้านเศรษฐกิจและสังคมในขณะนั้นด้วย จึงทำให้เกิดการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครอง จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นการปกครองในระบอบรัฐสภา ทั้งๆ ที่สภาพพื้นฐานต่างๆ ที่จะรับการเปลี่ยนแปลงยังไม่เอื้ออำนวย รัฐสภาที่เกิดขึ้นจึงอ่อนแอ ไม่สามารถที่จะปฏิบัติงานทางด้านนิติบัญญัติ เป็นตัวแทนของประชาชนในสังคมได้เหมือนกับประเทศอื่นๆ ที่มีการปกครองในระบอบเดียวกัน