การคาดคะเนการผลิตพยาบาลให้เพียงพอกับประชากรของประเทศไทยจากพ.ศ. 2514 ถึง พ.ศ. 2524

Abstract

ความมุ่งหมายของการศึกษาเรื่องนี้ อันเนื่องมาจากปัญหาการขาดแคลนพยาบาลของประเทศ ถึงแม้จะเพิ่มการผลิตให้มากขึ้นก็ยังไม่พอเพียง ดังนั้น จึงได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องนี้ เพื่อประมาณจำนวนพยาบาลที่อยู่ในแรงงานแท้จริง นำมาศึกษาเปรียบเทียบกับประชากรของประเทศ การศึกษาในเรื่องนี้จะชี้ให้เห็นถึงว่า เพราะเหตุใดจึงมีปัญหาการขาดแคลนพยาบาลเป็นอันมาก ซึ่งจากการศึกษาก็พบว่าสาเหตุใหญ่ที่ทำให้เกิดการขาดแคลนจนเป็นปัญหาสำคัญ คือการที่พยาบาลออกไปทำงานในต่างประเทศ ในแต่ละปีจะพบว่ามีพยาบาลลาไปต่างประเทศเป็นจำนวนมาก และเพิ่มขึ้นทุก ๆ ปี ทำให้ประเทศต้องสูญเสียพยาบาลซึ่งเป็นแรงงานที่สำคัญประเภทหนึ่งไปอย่างน่าเสียดาย สมควรที่รัฐบาลจะเล็งเห็นความสำคัญในเรื่องนี้เพื่อจัดการแก้ไขปัญหานี้ต่อไปในการศึกษาได้แบ่งการประมาณหลายขั้นขึ้น คือ 1. การประมาณจำนวนผู้สำเร็จการศึกษาในแต่ละปี ระหว่างปี พ.ศ.2513 – 2524 โดยอาศัยข้อสมมติฐานที่ว่า 1.1 ถ้าอัตราการเพิ่มของผู้สำเร็จการศึกษาในอนาคต เท่ากับอัตราการเพิ่มของปีที่มีการเพิ่มสูงสุด คืออัตราการเพิ่มของปี พ.ศ. 2510 - 2511 1.2 ถ้าอัตราการเพิ่มของผู้สำเร็จการศึกษาในอนาคต เท่ากับอัตราการเพิ่มของปีปัจจุบัน พ.ศ. 2512 – 2513 1.3 ถ้าอัตราการเพิ่มของผู้สำเร็จการศึกษาในอนาคต เท่ากับค่าเฉลี่ยของการเพิ่มในปี พ.ศ. 2509 – 2513 1.4 ถ้าอัตราการเพิ่มของผู้สำเร็จการศึกษาในอนาคต เท่ากับค่าเฉลี่ยของอัตราการเพิ่มสูงสุดและต่ำสุด 2. การประมาณจำนวนพยาบาลที่ลาออกไปต่างประเทศและกลับเข้าประเทศในแต่ละปีระหว่าง พ.ศ.2513 – 2524 โดยอาศัยข้อสมมติฐานที่ว่า 2.1 พยาบาลที่สำเร็จการศึกษา 1 ปี แล้วจึงจะลาออกไปทำงานในต่างประเทศ 2.2 พยาบาลที่เดินทางไปต่างประเทศแล้วจะเดินทางกลับเข้าประเทศภายหลังที่ทำงานแล้ว 1 ปี 3. การประมาณผู้ถึงแก่กรรมและเกษียณอายุ ในแต่ละปีระหว่างปี พ.ศ. 2513 – 2524 โดยอาศัยข้อสมมติฐานที่ว่า 3.1 พยาบาลจะมีอายุขัย 58 ปี และจะเพิ่มขึ้น 1 ปี ทุก ๆ 10 ปี 3.2 พยาบาลจะเกษียณอายุเมื่อทำงานจนอายุครบ 60 ปี 4. การประมาณประชาการของประเทศไทยในแต่ละปี ระหว่าง ปี พ.ศ. 2513 – 2524 โดยอาศัยข้อสมมติฐานที่ว่า 4.1 ในการประมาณกลาง ปี พ.ศ. 2513 – 2518 อัตราเพิ่ม 3.14% ปี 2519 – 2524 อัตราเพิ่ม 2.94% 4.2 ในการประมาณต่ำ ปี พ.ศ. 2513 – 2518 อัตราเพิ่ม 2.87% ปี 2519 – 2524 อัตราเพิ่ม 2.44% แล้วทำการศึกษาเปรียบเทียบจำนวนพยาบาลที่อยู่ในแรงงานจริงต่อประชากรของประเทศทั้งหมด ผลการศึกษาปรากฏว่า จำนวนพยาบาลที่สำเร็จการศึกษาจะมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุก ๆ ปี ทั้ง 4 ระดับ โดยเพิ่มเพียงเล็กน้อยและช้าในปีต้น ๆ แต่จะเพิ่มมากและเร็วขึ้นในปีหลัง ๆ การประมาณโดยอาศัยการสมมติตามข้อ 1.1 มีแนวโน้มสูงขึ้นเร็วกว่าการประมาณโดยวิธีอื่น ในปี พ.ศ. 2513 โรงเรียนพยาบาลทั้ง ๑๖ แห่ง สามารถผลิตพยาบาลได้ 982 คน แต่ในปี พ.ศ. 2518 และ พ.ศ. 2524 โรงเรียนพยาบาลทั้ง 16 แห่ง สามารถผลิตพยาบาลได้ ตามข้อสมมติฐานต่าง ๆ คือ ก. อัตราการเพิ่มการผลิตสูงสุดในปี พ.ศ. 2518 ผลิตได้ 2,644 คน และในปี พ.ศ. 2524 ผลิตได้ 8,676 คน ข. อัตราการเพิ่มการผลิตเท่าปีปัจจุปันในปี พ.ศ. 2518 ผลิตได้ 1,826 คน และในปี พ.ศ. 2524 ผลิตได้ 3,843 คน ค. อัตราการเพิ่มการผลิตเฉลี่ยในปี พ.ศ. 2518 ผลิตได้ 1,707 คน และในปี พ.ศ. 2524 ผลิตได้ 3,315 คน ง. อัตราการเพิ่มที่คิดว่าควรจะเป็นในปี พ.ศ. 2518 ผลิตได้ 2,135 คน และในปี พ.ศ. 2524 ผลิตได้ 5,422 คน ซึ่งคาดหมายว่าภายในระยะ 5 ปี ข้างหน้าสามารถผลิตพยาบาลได้เพิ่มขึ้นประมาณ 2 – 3 เท่าของปีปัจจุบัน และในระยะ 11 ปีข้างหน้า สามารถผลิตพยาบาลได้เพิ่มขึ้นประมาณ 3 – 9 เท่าของปีปัจจุบัน แต่ถ้าหักจำนวนผู้ถึงแก่กรรม เกษียณอายุ และผู้ลาออกไปทำงานในต่างประเทศแล้วประมาณว่าในปี พ.ศ. 2524 จะมีพยาบาลเหลือประมาณ 1,516 – 5,932 คน แสดงว่าพยาบาลที่ลาออกไปทำงานในต่างประเทศจะมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นทุก ๆ ปี จาก 1,500 – 3,000 คน ซึ่งจะเห็นว่าเป็นปัญหาสำคัญ ถ้านำมาเปรียบเทียบกับประชากรของประเทศ จะมีแนวโน้มต่อประชากรลดลงเรื่อย ๆ แต่เป็นไปได้อย่างช้า ๆ จากสูงสุด 1 : 3793 ลงมาถึง 1 : 1600 ซึ่งมาตราสากล 1 : 500 การประมาณนี้ได้ช่วยชี้ให้เห็นว่า การผลิตพยาบาลในปัจจุบันยังไม่เพียงพอกับความต้องการของประเทศ โดยเฉพาะการสูญเสียไปเนื่องจากการลาออกไปต่างประเทศ ทำให้โอกาสที่จะนำมาเปรียบเทียบกับประชากรของประเทศให้ได้เท่ากับระดับมาตรฐานสากลนั้นยากมาก และถ้านำตัวเลขที่ศึกษาได้ไปเปรียบเทียบกับการวางแผนของหน่วยงานต่าง ๆ เช่น โครงการแก้ไขการขาดแคลนพยาบาลของสภาการศึกษาแห่งชาติ และการวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ของสภาพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติ ก็ยิ่งพบว่าข้อแตกต่างกันมาก คือ 1. จากรายงานการวิจัย เรื่องปัญหาการขาดแคลนพยาบาล ปรากฏว่าความสามารถในการผลิตระหว่างเวลาต่าง ๆ ดังนี้ พ.ศ. 2514 – 19 ผลิตได้ 4,944 คน พ.ศ. 2519 – 24 ผลิตได้ 5,825 คน และจากการศึกษาพบว่า ตามข้อสมมติฐานต่าง ๆ จะสามารถผลิตพยาบาลได้ดังนี้ ก. ถ้าอัตราการเพิ่มการผลิตสูงสุด พ.ศ. 2514 – 19 ผลิตได้ 3,223 คน พ.ศ. 2519 – 24 ผลิตได้ 8,676 คน ข. ถ้าอัตราเพิ่มเท่าปีปัจจุบัน พ.ศ. 2514 – 19 ผลิตได้ 2,067 คน พ.ศ. 2519 – 24 ผลิตได้ 3,843 คน ค. ถ้าอัตราการเพิ่มเฉลี่ย พ.ศ. 2514 – 19 ผลิตได้ 1,407 คน พ.ศ. 2519 – 24 ผลิตได้ 3,315 คน ง. ถ้าอัตราการเพิ่มที่คิดว่าควรจะเป็น พ.ศ. 2514 – 19 ผลิตได้ 2,494 คน พ.ศ. 2519 – 24 ผลิตได้ 5,422 คน 2. จากรายงานการวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แผนที่ 3 คาดว่าจะผลิตพยาบาลได้จากทุกสถาบันทั่วประเทศ รวมทั้งที่มีมาแต่แผนฉบับที่ 1 – 2 ประมาณ 16,638 คน ซึ่งจากการศึกษาเรื่องนี้ ถึงแม้จะเร่งผลิตให้มากที่สุดก็จะได้ประมาณ 15,475 คน เท่านั้น