บทบาทของเทพอัศวินในวรรณคดีสันสกฤต

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้เริ่มต้นจากประเด็นที่ว่า เทพอัศวินในความเข้าใจของคนไทยนั้น เป็นเทพนักรบฝาแฝดที่เกี่ยวข้องกับม้าและมีหน้าเป็นม้า อันที่จริงแล้วเทพอัศวินในวรรณคดีสันสกฤตโดยเฉพาะอย่างยิ่งในวรรณคดีสมัยของพระเวทอันเป็นที่มานั้น เทพอัศวินมิได้มีลักษณะตลอดจนบทบาทเช่นนี้เลย วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาและวิเคราะห์บทบาทของเทพอัศวินในวรรณคดีสันสกฤตสมัยพระเวท มหากาพย์และปุราณะ จึงได้ดำเนินการวิจัยโดยรวบรวมข้อมูลอันเป็นหลักฐานชั้นต้นจากบทสวดสรรเสริญเทพอัศวินในคัมภีร์ฤคเวท คัมภีร์อถรรพเวท เรื่องราวเกี่ยวกับเทพอัศวินในคัมภีร์ศตปถพราหมณะ มหาภารตะรามายณะ หริวงศ์และคัมภีร์ปุราณะฉบับต่าง ๆ รวมทั้งข้อมูลอันเป็นหลักฐานชั้นรองจากหนังสือวรรณคดีอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง แปลข้อมูลเหล่านั้นเป็นภาษาไทย แล้วศึกษาและวิเคราะห์จนได้ข้อสรุปว่า บทบาทของเทพอัศวินในวรรณคดีสันสกฤตจัดได้เป็นสองลักษณะ คือ ลักษณะที่เป็นบุคลาธิษฐานของปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอย่างหนึ่ง กับลักษณะที่เป็นบุคคลจริง ๆ ในประวัติศาสตร์อีกอย่างหนึ่ง ในลักษณะที่เป็นบุคลาธิษฐานของปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินั้น เทพอัศวินคงจะเป็นแสงสว่างแรกในยามรุ่งอรุณหรือแสงสนธยาก่อนเวลารุ่งอรุณ เพราะเหตุที่ว่า เทพอัศวินเป็นเทพฝาแฝดที่ไม่เคยแยกจากกัน ความเป็นสองที่แยกจากกันมิได้นี้ คงจะแสดงถึงแสงสว่างที่เป็นคู่หรือเวลาที่เป็นคู่คือ กึ่งมืดกึ่งสว่าง ในยามที่ท้องฟ้ามีสีแดงเรื่อ (สีแดงขาว) ในลักษณะที่เป็นบุคคลจริง ๆ ในประวัติศาสตร์ เทพอัศวินคงจะเป็นกษัตริย์ในสูรยวงศ์ของอินเดียสมัยโบราณ ผู้มีความสามารถในการรักษาโรคได้อย่างน่าอัศจรรย์ เป็นผู้มีรูปงามเลิศ เฉลียวฉลาด มีความเมตตากรุณาและเป็นบุคคลตัวอย่างของผู้ที่ชอบช่วยเหลือผู้อื่นให้รอดพ้นจากความทุกข์ทรมาน ความดีงานและความสามารถของพระองค์ทั้งสองคงจะมีมากจนเป็นที่เลื่องลือไปในสมัยต่อมา และในที่สุดก็ได้กลับกลายฐานะจากมนุษย์ไปเป็นเทพเช่นเดียวกับวีรบุรุษทั้งหลายของอินเดีย