การตรวจสอบภายในและวิธีปฏิบัติในประเทศไทย

Abstract

ปัจจุบันฝ่ายบริหารงานต่างมีความสนใจในบริการตรวจสอบภายใน อันเป็นสิ่งที่นำมาใช้ในประเทศไทยเพียงไม่กี่สิบปีนี้เอง ทั้งนี้เนื่องจากการขยายตัวทางด้านขนาดของธุรกิจ การเปลี่ยนแปลงทางลักษณะขององค์การ การพัฒนาทางเทคนิคในการบริหารงาน ประกอบกับความสลับซับซ้อนในวิธีการปฏิบัติงาน ทำให้ผู้บริหารชั้นสูงไม่สามารถดูแลควบคุมการปฏิบัติงานของพนักงานเจ้าหน้าที่ภายใต้การบังคับบัญชาได้อย่างทั่วถึง เพื่อให้สามารถแน่ใจได้ว่าการดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ผลการปฏิบัติงานตรงตามความมุ่งหมายของกิจการอย่างเรียบร้อยและถูกต้อง ฝ่ายบริหารกิจการจึงจำเป็นต้องจัดให้มีระบบการควบคุมภายในที่รัดกุมและเหมาะสมกับลักษณะของธุรกิจนั้น โดยที่ให้ระบบการปฏิบัติงานสามารถสอบยันและตรวจสอบกันได้ตลอดเวลา การตรวจสอบภายในเป็นปัจจัยที่สำคัญอย่างหนึ่งของระบบการควบคุมภายในที่ดี จึงเป็นเครื่องมือที่สำคัญของฝ่ายบริหาร ผู้เขียนเห็นว่าสมควรที่จะศึกษาถึงหลักของการตรวจสอบภายใน และวิธีการปฏิบัติตามสภาพที่เป็นอยู่ในประเทศไทยในปัจจุบัน โดยพิจารณาถึงความเป็นอิสระในการปฏิบัติงาน และความน่าเชื่อถือของผลงานการตรวจสอบภายใน ซึ่งเห็นได้จากความเป็นอิสระในการรายงาน ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าวิทยานิพนธ์นี้จะสามารถเป็นแนวทางในการปรับปรุงการตรวจสอบภายในให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ในการศึกษาค้นคว้าเพื่อเขียนวิทยานิพนธ์นี้ ผู้เขียนได้รวบรวมจากตำราต่างประเทศ รวมทั้งเข้าสังเกตการปฏิบัติงานของพนักงานตรวจสอบภายใน และสอบถามหัวหน้าหน่วยงานตรวจสอบภายในขององค์การธุรกิจต่าง ๆ ในประเทศไทย จากผลการค้นคว้าวิจัยพอจะสรุปได้ว่าการตรวจสอบภายในได้พัฒนาจนถึงระดับขั้นของการตรวจสอบเพื่อการจัดการ แต่มีเพียงสถาบันการเงินขนาดใหญ่เพียงไม่กี่แห่งที่สามารถกระทำได้ ตามสภาพการณ์ทั่วไปความเป็นอิสระของผู้ตรวจสอบภายในถูกจำกัดโดยขอบเขตอำนาจหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายจากฝ่ายจัดการ แต่มีความเป็นอิสระในการรายงานอย่างเต็มที่ อิทธิพลของหน่วยตรวจสอบภายในที่มีต่อองค์การธุรกิจจะมากน้อยเพียงใดนั้น ขึ้นอยู่กับความรู้ความสามารถของหัวหน้าหน่วยตรวจสอบภายใน ความชำนาญงานของผู้ปฏิบัติงานการตรวจสอบภายใน และความสนใจของฝ่ายบริหารที่มีต่อผลงานของหน่วยตรวจสอบภายใน ผู้เขียนจึงเห็นความจำเป็นที่จะต้องปรับปรุงการตรวจสอบภายในให้อยู่ในระดับมาตรฐานเดียวกัน โดยเฉพาะหน่วยตรวจสอบภายในที่ปฏิบัติงานการตรวจสอบภายในได้ผลต่ำกว่ามาตรฐานตามความมุ่งหมายของการตรวจสอบภายใน การปรับปรุงระดับและประสิทธิภาพของการตรวจสอบภายใน อาจกระทำโดยการอบรมเพิ่มพูนความรู้ทางการตรวจสอบภายในทั้งทางตรงและทางอ้อมแก่พนักงานตรวจสอบภายใน เป็นต้นว่า จัดสัมมนาอบรมในหน่วยงานเอง หรือเข้าร่วมสัมมนากับองค์การสมาคมเกี่ยวกับวิชาการตรวจสอบภายใน หรือการให้ได้รับการศึกษาเพิ่มเติมในสาขาวิชาการตรวจสอบภายในโดยตรงจากสถาบันการศึกษาชั้นสูงที่มีการเปิดอบรมวิชาชีพการตรวจสอบภายในหรือวิธีการที่กล่าวรวมกัน และสิ่งสุดท้ายที่มีความสำคัญยิ่งต่อผลงานของการตรวจสอบภายในคือ ความเที่ยงธรรมของฝ่ายบริหารงานในการดำเนินกิจการโดยปราศจากความลำเอียงเห็นแก่พรรคพวกของตนเอง โดยบริหารทางด้านบุคลากรของกิจการให้เป็นไปตามความรู้ความสามารถและความชำนาญของพนักงานเจ้าหน้าที่แต่ละคนอย่างแท้จริง