การดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

Abstract

ศึกษามิติ กระบวนการ ทิศทางและแนวโน้มการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคม ของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย และนำมาเปรียบเทียบความสอดคล้องและความแตกต่างกับ แนวคิดและกระบวนการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมตามมาตรฐานโลก โดยผู้วิจัยดำเนินการวิจัยทั้ง 2 วิธีการ คือ การวิจัยเชิงปริมาณโดยการเก็บรวบรวมข้อมูลจากเว็บไซต์ของบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยปี พ.ศ. 2552 และการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) ผู้รู้และผู้เชี่ยวชาญ รวมทั้งนักวิชาการทางด้านต่างๆ สื่อมวลชนและองค์กรไม่แสวงหากำไร จำนวน 15 คน เพื่อให้ได้ภาพรวมการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทฯ และการวิจัยเอกสาร (Documentary analysis) จากงานวิจัยทั่วโลก เพื่อนำมาเปรียบเทียบความสอดคล้องและความแตกต่างของ การดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทจดทะเบียนหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย กับแนวคิดและกระบวนการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมตามมาตรฐานโลก ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ด้วยการเก็บรวบรวมข้อมูลแบบสำมะโน (Census) จากทุกหน่วยประชากรทั้งหมดในการวิจัย พบว่า การดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ประจำปี พ.ศ. 2552 จำนวน 497 บริษัทใน 27 กลุ่มอุตสาหกรรม พบว่ามีบริษัทที่รายงานการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทบนเว็บไซต์จำนวนเพียง 137 แห่ง โดยมุ่งเน้นมิติด้านสังคม มิติด้านสิ่งแวดล้อม มิติด้านการศึกษาและมิติด้านเศรษฐกิจ ตามลำดับ และมีกระบวนการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมหลังกระบวนการธุรกิจ (CSR-after-process) มากที่สุด นั่นคือ การบริจาคหลังจากที่บริษัทมีผลกำไร รองลงมาคือ ในกระบวนการธุรกิจ (CSR-in-process) และเสมือนเป็นกระบวนการธุรกิจ (CSR-as-process) รวมทั้งจากผลการทดสอบสมมติฐานด้วยสถิติไคสแควร์ พบว่า วิสัยทัศน์และพันธกิจขององค์กร (Corporate Vision/Mission) ไม่สอดคล้องกับการดำเนินกลยุทธ์การดำเนินความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร (CSR strategy implementation) ในขณะที่วิสัยทัศน์ความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร (CSR vision) สอดคล้องกับการดำเนินกลยุทธ์ความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร (CSR strategy implementation) ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพทั้งจากการสัมภาษณ์เชิงลึกและการวิจัยเอกสารพบว่า การดำเนินกลยุทธ์ CSR ของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ยังอยู่ในขั้นเริ่มต้นที่พัฒนาจากการบริจาคในอดีต ไปสู่การประกอบธุรกิจอย่างรับผิดชอบต่อสังคม (Social responsibility business practices) โดยมีทิศทางและแนวโน้มพัฒนาการดำเนิน CSR สอดคล้องตามมาตรฐานโลก เพราะประเทศไทยรับความรู้มาจากต่างประเทศ มีการออกกฎบังคับต่างๆ ที่ส่งเสริมและสนับสนุนการดำเนินกลยุทธ์ CSR ในไทยมากขึ้น มีการทำ CSR ในมิติทางด้านสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้นตามกระแสโลกร้อน มีการเพิ่มสูงขึ้นทั้งงบประมาณ การมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกภาคส่วน การทำ CSR annual report การสร้างความรับผิดชอบของแต่ละบุคคล (ISR) และการลงทุนความรับผิดชอบต่อสังคม (SRI) ในไทยและทั่วโลก