การศึกษาอิทธิพลของศูนย์ราชการที่มีต่อการใช้ที่ดิน : กรณีศึกษาเทศบาลเมืองพิษณุโลกและพื้นที่เกี่ยวเนื่อง

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นศูนย์กลางทางราชการของเทศบาลเมืองพิษณุโลกและพื้นที่เกี่ยวเนื่องที่มีอิทธิพลต่อการใช้ที่ดินเพื่อจัดเตรียมพื้นที่รองรับการขยายตัวของชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ ผลการศึกษาปรากฏว่า สภาพของหน่วยงานราชการแบ่งออกเป็นราชการบริหารส่วนกลาง 79 หน่วยงาน โดยควบคุมพื้นที่ปฏิบัติงาน 21 จังหวัด ราชการบริหารส่วนภูมิภาค 31 หน่วยงาน และรัฐวิสาหกิจ 21 หน่วยงาน รวมเป็นหน่วยงานทั้งสิ้น 131 หน่วยงาน อยู่ในสังกัด 52 กรม 14 กระทรวง มีการกระจายตัวของหน่วยราชการอยู่ในเขตอำเภอเมือง 118 แห่ง อำเภอวังทอง 18 แห่ง รูปแบบของหน่วยงานราชการช่วงปี พ.ศ.2446-2482 จะมีความสัมพันธ์ต่อที่ตั้งของวัด และแม่น้ำน่าน ในระยะเวลาต่อมา มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบโดยกระจายตัวไปตามถนนสายต่าง ๆ มีรูปแบบที่ไม่แน่นอน สำหรับฐานเศรษฐกิจของชุมชนเมืองพิษณุโลก การบริหารและป้องกันประเทศซึ่งเป็นสาขาการผลิตที่เกี่ยวข้องกับข้าราชการมีความสำคัญในลำดับที่ 3 รองลงมาจากธนาคารและประกันภัย และการไฟฟ้าและประปา ซึ่งจัดได้ว่ามีความสำคัญต่อชุมชนเมืองพิษณุโลก สำหรับการเติบโตของชุมชนและแนวโน้มการขยายตัวอันเนื่องมาจากการขยายตัวของศูนย์ราชการ พบว่ามีความสัมพันธ์กันกล่าวคือ สถานที่ราชการจะส่งผลให้เกิดพื้นที่อยู่อาศัย พื้นที่พาณิชยกรรมขึ้นในบริเวณโดยรอบสถานที่ราชการ ชี้ให้เห็นว่าการขยายตัวของชุมชนส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการขยายตัวของสถานที่ราชการ จากการวิเคราะห์อิทธิพลของศูนย์ราชการที่มีอิทธิพลต่อการใช้ที่ดิน พบว่ากลุ่มสถานที่ราชการในชุมชนเมืองพิษณุโลกทำให้เกิดความต้องการที่อยู่อาศัยจำนวน 4,638.4 ไร่ พื้นที่พาณิชยกรรม 618.6 ไร่ สำหรับข้อเสนอแนะในการศึกษาครั้งนี้ ควรย้ายหน่วยราชการซึ่งมีที่ตั้งเป็นอุปสรรคต่อการขยายตัวของเมืองออกไปจากชุมชนเมือง นอกจากนี้ควรมีการศึกษาเพื่อจัดรูปแบบของสถานที่ราชการให้เป็นศูนย์ราชการ โดยให้หน่วยงานบริการประชาชนมารวมตัวกันเพื่อความสะดวกรวดเร็วในการให้บริการและควรมีการจัดการในเรื่องเคหะการเพื่อให้บริการแก่ข้าราชการในศูนย์ราชการแห่งใหม่