การศึกษาระบบชุมชนเพื่อรองรับการพัฒนาจังหวัดเชียงราย

Abstract

การพัฒนาพื้นที่จังหวัดเชียงรายทั้งในเขตเมืองและชนบท จำเป็นต้องอาศัยชุมชนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนา เพื่อประสานบทบาทหน้าที่ของชุมชนเมืองและชุมชนชนบทให้มีความสัมพันธ์สอดคล้องกันต่อแนวทางการพัฒนาพื้นที่ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบถึงลำดับความสำคัญของชุมชนศูนย์กลางและศักยภาพในการพัฒนาของจังหวัดเชียงรายทั้งในระดับชุมชนและระดับพื้นที่อำเภอ ตลอดจนความสัมพันธ์ของระบบชุมชน ผลการศึกษาพบว่าระดับการพัฒนาของชุมชนและศักยภาพการพัฒนาของพื้นที่มีความสัมพันธ์กันโดยตรง คือ อำเภอที่มีศักยภาพการพัฒนาสูงก็จะมีชุมชนศูนย์กลางหลักที่มีระดับการพัฒนาสูงด้วย ส่วนอำเภอที่มีศักยภาพการพัฒนาต่ำก็จะมีชุมชนศูนย์กลางหลักที่มีระดับการพัฒนาต่ำเช่นเดียวกัน ชุมชนที่มีศักยภาพในการพัฒนาสูง ได้แก่ เทศบาลเมืองเชียงราย สุขาภิบาลแม่สาย สุขาภิบาลแม่จัน และสุขาภิบาลเมืองพาน ซึ่งชุมชนเหล่านี้จะตั้งอยู่ตามแนวทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 ส่วนชุมชนที่มีระดับการพัฒนาต่ำจะเป็นชุมชนศูนย์กลางที่มีลักษณะคล้ายชุมชนชนบท มีกิจกรรมต่างๆ ในชุมชนที่น้อยชนิด และลักษณะของกิจกรรมไม่ซับซ้อนเหมือนชุมชนเมือง สำหรับตัวแปรที่ใช้ในการศึกษาวิเคราะห์พบว่า ตัวแปรที่มีความสำคัญต่อการวัดค่าการพัฒนาในระดับชุมชนเป็นตัวแปรทางเศรษฐกิจ คือ ธนาคาร และตลาด ส่วนในระดับพื้นที่เป็นตัวแปรทางเศรษฐกิจและทางกายภาพ คือ ภาษีรายได้ เงินลงทุนอุตสาหกรรม และจำนวนชุมชนศูนย์กลาง แนวทางการพัฒนาชุมชนศูนย์กลางของจังหวัดเชียงราย คือ การกำหนดบทบาทหน้าที่ของชุมชนต่างๆ ให้มีความเชื่อมโยงทางกายภาพ เศรษฐกิจ และทรัพยากรในพื้นที่ให้สอดคล้องสัมพันธ์กันเพื่อให้ชุมชนเหล่านี้เป็นศูนย์กลางในการส่งต่อการพัฒนาจากเมืองเชียงรายไปยังพื้นที่ชนบท โดยผลการวิจัยพบว่า สุขาภิบาลแม่สาย ซึ่งเป็นชุมชนการค้าชายแดนมีแนวโน้มของการเติบโตสูงที่สุด