การพัฒนาแบบจำลองการผสานพลังการรณรงค์-การให้การศึกษาเพื่อการควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แก่เด็กและเยาวชนในสถานศึกษา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาพัฒนาการและสถานการณ์ปัจจุบันของการรณรงค์และการให้การศึกษาด้านการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แก่เด็กและเยาวชนในสถานศึกษา และ 2) เพื่อพัฒนาแบบจำลองและทดสอบแบบจำลองการผสานพลังการรณรงค์และการให้การศึกษาด้านการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แก่เด็กและเยาวชนในสถานศึกษา โดยใช้การวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์ การสำรวจ และการวิจัยเชิงทดลองเพื่อทดสอบแบบจำลอง ซึ่งดำเนินการทดลองกับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนพัฒนวิทย์ จังหวัดนนทบุรี ผลการวิจัย พบว่า การดำเนินงานเพื่อควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในสถานศึกษาภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพได้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2547 โดยมีโครงการต่างๆ มาโดยลำดับ ได้แก่ โครงการ DDD เครือข่ายละครรณรงค์งดเหล้า โครงการ DNA สายพันธ์ใหม่ไร้แอลกอฮอล์ และโครงการโรงเรียนปลอดเหล้าต้นแบบ ซึ่งจากการดำเนินการสำรวจสถานศึกษาภายใต้การสนับสนุนของทั้ง 3 โครงการ พบว่า สถานศึกษาส่วนใหญ่มีการดำเนินงานทั้งการรณรงค์และการให้การศึกษา แต่ยังคงไม่มีการวางแผนการดำเนินงานร่วมกันที่ชัดเจนถึงร้อยละ 53.6 แต่สถานศึกษาที่มีการดำเนินงานร่วมกันที่ชัดเจนมีเพียงร้อยละ 30.1 เท่านั้น แต่ก็ยังไม่พบรูปแบบการผสานพลังแบบ “ร่วมกันคิด แบ่งกันทำ” ที่เป็นระบบ ผลจากการพัฒนาและทดสอบแบบจำลองในการผสานพลังการรณรงค์และการให้การศึกษาด้านการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แก่เด็กและเยาวชนในสถานศึกษาพบว่า นักเรียนในกลุ่มทดลองมีการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับความเชื่อมั่น .05 ส่วนรูปแบบที่เหมาะสมสำหรับสถานศึกษาเป็นรูปแบบการผสานพลังการรณรงค์และการให้การศึกษาที่ควรปรับให้ยืดหยุ่นหลากหลายตามบริบทของสถานศึกษา โดยเฉพาะในลักษณะของการจัดการเรียนการสอนที่หนุนเสริมด้วยกิจกรรมรณรงค์ โดยมีเงื่อนไขความสำเร็จที่สำคัญ คือ การมีส่วนร่วมของเด็กและเยาวชนในการออกแบบ ผลิต และเผยแพร่สื่อทั้งเพื่อการให้การศึกษาและการรณรงค์ รวมถึงการจัดทรัพยากรสื่อสนับสนุนครูผู้สอนและการจัดปัจจัยด้านการบริหารที่สอดคล้องกับสภาพการทำงานที่เป็นอยู่ของครูผู้สอน