วิวัฒนาการของหลักสูตรและการสอนศิลปศึกษาระดับประถมศึกษา ในประเทศไทย พุทธศักราช 2435 ถึง 2526

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อศึกษาวิวัฒนาการของหลักสูตรและการสอนศิลปศึกษาในระดับประถมศึกษาของไทย ตั้งแต่ พุทธศักราช 2435 ถึง 2526 วิธีดำเนินการวิจัย ดำเนินการวิจัยตามระเบียบวีวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ดังนี้ (1) ศึกษาและรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับหลักสูตรและการสอนศิลปศึกษาในสมัยต่างๆ จากเอกสารหลักสูตร หนังสือ วารสาร ผลงานวิจัยและเอกสารทางราชการที่เกี่ยวข้อง (2) สัมภาษณ์ผู้ที่มีหนาที่และความรู้เกี่ยวกับการสอนศิลปศึกษา (3) นำข้อมูลที่รวบรวมได้มาวิเคราะห์และเรียบเรียงเป็นรายงานการวิจัย ผลการวิจัย ในจำนวนหลักสูตรประถมศึกษา 12 ฉบับ ตั้งแต่ พ.ศ. 2435 ถึง พ.ศ. 2526 ปรากฏว่ามีวิชาทางศิลปศึกษาในหลักสูตร 10 ฉบับ และแบ่งได้เป็น 2 ยุค คือยุคแรก (พ.ศ. 2435 ถึง พ.ศ. 2502) ศิลปศึกษาเป็นวิชาพื้นฐานที่มุ่งปลูกฝังนิสัยในการสังเกต การเรียนการสอนจึงเน้นความชำนาญในด้านฝีมือและทักษะในการวาดภาพระบายสี การรักความสวยงามและความเป็นระเบียบเรียบร้อย และยุคที่สอง (พ.ศ. 2503 ถึง 2526) หลักสูตรมีจุดมุ่งหมายให้นักเรียนได้แสดงออกตามความสนใจและความสามารถ โดยส่งเสริมให้มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์และจินตนาการ มีกิจกรรมทางศิลปศึกษาอื่นๆ อีกหลายชนิดนอกเหนือจากการวาดภาพระบายสี เพื่อให้นักเรียนได้มีประสบการณ์ที่กว้างขวาง วิธีสอนศิลปศึกษาแบ่งได้เป็น 2 ยุค ตามความมุ่งหมายของหลักสูตร คือ ยุคแรกระหว่าง พ.ศ. 2435 ถึง พ.ศ. 2502 เป็นยุคที่ครูเป็นศูนย์กลางของการเรียน นักเรียนสร้างผลงานศิลปะที่เหมือนกับตัวอย่างที่ครูให้ดู และยุคที่สองระหว่าง พ.ศ. 2503 ถึง พ.ศ. 2526 เป็นยุคที่นักเรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียน ครูเป็นเพียงผู้ให้คำแนะนำและจัดประสบการณ์ทางศิลปะให้เหมาะสมกับพัฒนาการและความสนใจของเด็ก สื่อการเรียนการสอนศิลปศึกษาเริ่มจากการใช้ของจริง หุ่นจำลอง ตัวอย่างภาพที่ครูวาดให้ดู หรือภาพจากสมุดแบบฝึกหัดวาดภาพ ต่อมาหลักสูตรประถมศึกษาพุทธศักราช 2503 และพุทธศักราช 2521 ซึ่งมีกิจกรรมทางศิลปศึกษากว้างขวางผนวกกับความเจริญทางด้านเทคโนโลยี ทำให้มีการใช้สื่อการเรียนการสอนศิลปศึกษาอย่างมากมายตามลักษณะของกิจกรรมทางศิลปะนานาชาติในหลักสูตร การประเมินผลวิชาศิลปศึกษาในระยะแรก ตั้งแต่ พ.ศ. 2435 ถึง พ.ศ. 2502 เป็นการประเมินผลงานที่ทำสำเร็จ โดยตัดสินด้วยมาตรฐานความพอใจของผู้ใหญ่ ต่อมาใน พ.ศ. 2503 ถึง พ.ศ. 2520 การประเมินผลวิชาศิลปศึกษาให้ความสำคัญแก่พัฒนาการทางศิลปะ และลักษณะนิสัยที่พึงประสงค์ของเด็กมากกว่าผลงานที่ทำเสร็จ ใน พ.ศ. 2521 ถึง พ.ศ. 2526 การประเมินผลวิชาศิลปศึกษาเป็นไปในแนวทางที่คำนึงถึงพัฒนาการของนักเรียน โดยยึดจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรมและใช้วิธีการสังเกต ซักถาม ทดสอบ และตรวจผลงาน