การจัดการทรัพยากรป่าชายเลนขององค์การบริหารส่วนตำบล : กรณีศึกษาตำบลปากพูน จังหวัดนครศรีธรรมราช

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางในการจัดการทรัพยากรป่าชายเลนขององค์การบริหารส่วนตำบล และวิเคราะห์ความสำเร็จและอุปสรรคในการจัดการทรัพยากรป่าชายเลน พื้นที่ที่ทำการศึกษาคือ พื้นที่ตำบลปากพูน อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช การเก็บรวบรวมข้อมูลใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลเอกสารและวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มประชากรตัวอย่างมีจำนวนทั้งสิ้น 32 คน ประกอบไปด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก 27 คน และสัมภาษณ์กลุ่ม 1 กลุ่ม ผลการศึกษาชี้แนะให้เห็นว่า การจัดการทรัพยากรป่าชายเลนขององค์การบริหารส่วนตำบลปากพูนประสบความสำเร็จโดยพิจารณาจาก 3 มิติ คือ การเพิ่มจำนวนและความหนาแน่นของต้นไม้ในป่าชายเลน ความต่อเนื่องของกิจกรรมการปลูกป่าชายเลนขององค์การบริหารส่วนตำบล และการเพิ่มขึ้นของจำนวนครัวเรือนและรายได้ต่อครัวเรือนจากการทำประมงชายฝั่งดีขึ้น อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จที่เกิดขึ้นนี้น่าจะเป็นผลสำเร็จที่ต่อเนื่องมาจากโครงการพรมสีเขียวที่ทำมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน และองค์การบริหารส่วนตำบลได้มีเข้ามีบทบาทเป็นส่วนเสริมให้ได้ผลดียิ่งขึ้น ผลจากการสังเตราะห์วรรณกรรมและการวิจัยเชิงคุณภาพพบว่า มีปัจจัยหลายประการที่มีผลต่อความสำเร็จในการจัดการทรัพยากรป่าชายเลน ได้แก่ ปัจจัยภายในที่ประกอบไปด้วยบทบาทของผู้นำ และงบประมาณขององค์การบริหารส่วนตำบล และปัจจัยภายนอกที่เอื้อโอกาสให้การจัดการประสบผลสำเร็จ ได้แก่ นโยบายการกระจายอำนาจและนโยบายด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของภาครัฐ และกระแสการพัฒนาอย่างยั่งยืนและแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง ในทางตรงกันข้าม การขาดการติดตามและประเมินผล การที่ไม่มีบุคลากรรับผิดชอบโดยตรง การขาดแคลนความรู้และเทคโนโลยีด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ รวมทั้งการประสานงานกับหน่วยงานภายนอกที่ค่อนข้างน้อย เป็นอุปสรรคต่อการจัดการทรัพยากรป่าชายเลนขององค์การบริหารส่วนตำบลปากพูน แนวทางการจัดการทรัพยากรป่าชายเลนในอนาคตนั้นควรต้องมีการปรับบทบาทขององค์การบริหารส่วนตำบลในด้านนี้ให้มากขึ้น รวมทั้งการเน้นการสร้างจิตสำนึกและส่งเสริมให้คนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรป่าชายเลนมากขึ้น