แนวทางการออกแบบต่อเติมอาคารพักอาศัยของผู้มีรายได้ปานกลางของรัฐ กรณีศึกษาอาคารเดี่ยว 2 ชั้น โครงการประชานิเวศน์ 3 ส่วนที่ 3

Abstract

การเคหะแห่งชาติมีนโยบายจัดสร้างอาคารพักอาศัย เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนที่อยู่อาศัย จัดทำโครงการเคหะชุมชน โดยทำการจัดสรรที่ดิน และสร้างอาคารพักอาศัยในรูปแบบต่างๆ ขึ้น รูปแบบหนึ่งคือการจัดสร้างอาคารพักอาศัย ประเภทอาคารเดี่ยวสองชั้น สำหรับผู้มีรายได้สูงกว่า 5,000 ต่อเดือน ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มผู้มีรายได้ปานกลางของรัฐ อาคารพักอาศัยดังกล่าวเป็นอาคารสองชั้น ชั้นล่างโล่งไม่มีการกั้นผนัง นอกจากเตรียมพื้น และห้องน้ำเอาไว้ให้ ชั้นบนกั้นเป็นห้อง 2 ห้องนอน กำหนดประตู หน้าต่างให้ไว้เรียบร้อย ตัวอาคารทั้งหมดเป็นลักษณะที่ต้องทำการปรับปรุงต่อเติมห้องน้ำขึ้นอีก จากการสำรวจพบว่าผู้อยู่อาศัยจะทำการปรับปรุงต่อเติมอาคารก่อนที่จะเข้าอยู่อาศัย สาเหตุที่ผู้อยู่อาศัยได้ทำการปรับปรุงต่อเติมอาคารนั้น สามารถแยกเป็นประเด็นสำคัญ 4 ประการคือ 1. ชั้นล่างเปิดโล่ง ไม่มีการกั้นผนัง และกำหนดประตู หน้าต่าง ทำให้ขาดความมิดชิด ความเป็นส่วนตัว ใช้อยู่อาศัยในชั้นนี้ไม่ได้ 2. ห้องหรือส่วนใช้สอยไม่ครบตามความต้องการในการดำรงชีวิต เช่น ขาดห้องครัว 3. เนื้อที่ห้องหรือส่วนใช้สอยไม่พอเพียงต่อจำนวนสมาชิกในครอบครัว 4. ต้องการความครบถ้วน สมบูรณ์ และความสวยงามของตัวอาคาร เป็นที่น่าสังเกตว่า การปรับปรุงต่อเติมนั้นมีลักษณะเป็นอิสระตามสภาพทางฐานะ และความต้องการของผู้อยู่อาศัย ผลจากการสำรวจพบว่าผู้อยู่อาศัยที่ออกแบบปรับปรุงและต่อเติมอาคารด้วยตนเอง มีจำนวนมากถึงร้อยละ 67.5 มีความพอใจต่อสภาพของอาคารหลังจากที่ได้ปรับปรุง และต่อเติมไปแล้วเพียงร้อยละ 17.5 ส่วนที่ไม่พอใจอีกร้อยละ 50 นั้น ยังมีความต้องการที่จะปรับปรุงเปลี่ยนแปลง ต่อเติม ห้องนอนเพิ่มขึ้นอีกถึงร้อยละ 44.12 ปรับปรุงห้องครัว ห้องน้ำ และโรงรถ รวมกันอีกร้อยละ 23.53 ปรับปรุงห้องคนใช้ ห้องเก็บของและห้องอื่นๆ รวมทั้งตัวบ้านภายในและภายนอกให้สวยงามขึ้นอีกร้อยละ 32.35 ความต้องการดังกล่าว แสดงให้เห็นว่าผู้อยู่อาศัยยังไม่ประสบผลสำเร็จในการปรับปรุง ต่อเติมอาคารของตน ในขั้นแรก ประกอบกับอาคารประเภทอาคารเดี่ยว 2 ชั้น ของการเคหะแห่งชาตินี้เป็นอาคารที่ปลูกสร้างสำหรับการปรับปรุงและต่อเติมเพิ่มขึ้น หากผู้อยู่อาศัยขาดความรู้ ความเข้าใจหรือขาดการเสนอแนะแนวทางที่เหมาะสมในการปรับปรุงและต่อเติมให้ได้ประสิทธิภาพพอเพียงต่อการดำรงชีวิตและความต้องการของผู้อยู่อาศัยแล้ว ก็เท่ากับว่า โครงการดังกล่าวขาดการควบคุม ขาดการเสนอแนะแนวทางและการประสานงานในการปรับปรุงและต่อเติมอาคารจากการเคหะแห่งชาติ การศึกษาถึงสาเหตุของการต่อเติม และการเสนอแนะแนวทางการออกแบบต่อเติมอาคารจึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับกรณีนี้ จากการศึกษาพบว่า ผู้อยู่อาศัยจะทำการปรับปรุงอาคารเดิมให้สมบูรณ์และทำการต่อเติมเพิ่มห้องในส่วนหลังของตัวอาคารเป็นประการแรก และยังทำการต่อหลังคาออกมาด้านข้างเป็นโรงรถ ทำระเบียง ทำกันสาดด้านหน้าอาคาร นอกจากนี้จะปรับปรุงห้องนอนเดิมและต่อเติมห้องนอนเพิ่มขึ้นอีก จากการสรุปเนื้อที่ใช้สอยสำหรับครอบครัวที่มีสมาชิก 5-6 คน ซึ่งเป็นจำนวนครอบครัวส่วนใหญ่ในโครงการนี้ ยังมีเนื้อที่ใช้สอยรวมน้อยกว่ามาตรฐานที่ได้กำหนดการศึกษา การวางแนวทางต่อเติม จึงต้องทำการศึกษาถึงการใช้เนื้อที่ต่างๆ ภายในอาคารดังกล่าวด้วย การศึกษาแนวทางการต่อเติม ได้กำหนดหลักการด้วยการจัดเขตของส่วนใช้สอยต่างๆ ออกไปตามหลักการ ที่มีการศึกษาและสรุปเอาไว้เป็นทฤษฎีแล้ว ในกรณีนี้ ส่วนใช้สอยที่อยู่ในเขตสาธารณะ ก็ได้แก่ ระเบียงหน้าบ้านและโรงรถ เขตห้องสาธารณะ ก็ได้แก่ ห้องรับแขก ห้องพักผ่อนและอยู่อาศัย เขตกึ่งส่วนตัว ได้แก่ ห้องนอน(ชั้นล่าง) ห้องทำงาน เขตดำเนินงานหรือเขตบริการ ได้แก่ ห้องครัว ห้องอาหาร ห้องคนใช้ และห้องเก็บของ เขตส่วนตัว คือห้องนอน และห้องน้ำ-ส้วม การวางแนวทางได้กำหนดขั้นตอนตามสภาพความจำเป็นของการใช้สอย เช่นการต่อเติมห้องนอน ห้องครัว ตามสภาพกิจกรรมที่เพิ่มขึ้น เช่น การต่อเติมห้องเก็บของ ห้องทำงาน การวางแนวทางตามสภาพความต้องการที่เพิ่มขึ้น เช่นการต่อเติมห้องรับแขก ห้องพักผ่อนให้กว้างขวางขึ้น แนวทางการออกแบบต่อเติมดังกล่าว เป็นแนวทางรวมที่เป็นกลางสำหรับผู้อยู่อาศัย หรือเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องในโครงสร้าง จะได้นำไปใช้หรือเสนอแนะในการปรับปรุงต่อเติม โดยสามารถปรับปรุง หรือ ขยายแนวทางในขั้นรายละเอียดในทางปฏิบัติได้ต่อไป พร้อมกันนี้ ได้เสนอแนะถึงการจัดเตรียมโครงสร้างและวัสดุพื้นผิวต่างๆ เอาไว้ในเชิงของโปรแกรม ความต้องการของการปรับปรุงต่อเติม เพื่อเป็นแนวทางหรือข้อพิจารณาในการจัดทำอาคารพักอาศัยประเภทอาคารเดี่ยว 2 ชั้น ในโครงการเคหะชุมชนของรัฐต่อไป