การปรับภูมิทัศน์ทางสัญจรเพื่อลดผลกระทบจากฝุ่นละอองในพื้นที่ชุมชนเทศบาลตําบลหน้าพระลาน อําเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี

Abstract

ปัจจุบันปัญหาทางด้านมลภาวะทางฝุ่นละอองถือเป็นเรื่องที่ควรให้ความสำคัญ โดยพื้นที่อุตสาหกรรมเหมืองหินเป็นพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบสูง ซึ่งสาเหตุหลักของปัญหานอกเหนือจากการฟุ้งกระจายจากแหล่งกำเนิดแล้ว การจราจรขนส่งก็นำพามลภาวะฝุ่นละอองเข้าสู่พื้นที่เมืองอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาลักษณะภูมิทัศน์ทางสัญจรในพื้นที่ชุมชนเมืองที่ได้รับผลกระทบดังกล่าว เพื่อเสนอแนวทางการปรับภูมิทัศน์ทางสัญจรในการลดผลกระทบจากมลภาวะฝุ่นละอองในบริเวณชุมชนเมืองรอบอุตสาหกรรมเหมืองหิน ในกรณีที่ไม่สามารถใช้มาตรการทางผังเมืองในการแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืนได้ งานวิจัยนี้ได้ทำการศึกษาบริเวณพื้นที่ริมทางสัญจร โดยแบ่งกลุ่มพื้นที่สำรวจตามลำดับศักย์ถนน ด้วยการศึกษาองค์ประกอบภูมิทัศน์ทางสัญจรประกอบกับภูมิทัศน์อาคารที่ช่วยลดผลกระทบจากฝุ่นละออง เพื่อเปรียบเทียบความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มข้นการป้องกันมลภาวะฝุ่นละอองกับปริมาณการจราจร และประเมินผลคุณภาพในเชิงการป้องกันฝุ่นละออง โดยใช้ผลที่ได้การสัมภาษณ์จากกลุ่มผู้ใช้งานในพื้นที่ และหน่วยงานส่วนท้องถิ่น ประกอบการวิเคราะห์ผลที่ได้จากสำรวจ การศึกษาครั้งนี้พบว่า พื้นที่ศึกษาบริเวณชุมชนเทศบาลตำบลหน้าพระลาน มีลักษณะเฉพาะในเรื่องรูปแบบอาคาร ซึ่งพบว่ามีการใช้วัสดุกระจกในสัดส่วนที่สูงกว่าพื้นที่นอกเขตอุตสาหกรรมเหมืองหิน และระยะตำแหน่งที่ตั้งจากจุดกำเนิดฝุ่นละอองจากการขนส่งของอุตสาหกรรมเหมืองหินในพื้นที่ชุมชนเมือง มีผลต่อลักษณะภูมิทัศน์ทางสัญจรในด้านการป้องกันฝุ่นละออง ซึ่งลักษณะในการป้องกันฝุ่นละอองที่ดีนั้นไม่ได้เป็นไปตามคุณลักษณะของการเป็นเมืองน่าอยู่ จึงเสนอวิธีการปรับสภาพกายภาพภูมิทัศน์ทางสัญจรเพื่อให้มีความเฉพาะตัวในการป้องกันมลภาวะฝุ่นละออง และมีคุณสมบัติตามเกณฑ์เมืองน่าอยู่ โดยเสนอการปรับภูมิทัศน์ทางสัญจร ได้แก่ 1) รูปแบบด้านหน้าอาคารควรมีการใช้วัสดุกระจกหรืออื่นๆ ที่เกิดปฏิสัมพันธ์ภายในและภายนอกอาคาร 2) การถอยร่นอาคารไม่ควรประชิดทางสัญจร 3) รูปแบบพืชพรรณที่เป็นแนวกันชนป้องกันที่ดีควรมีหลากหลายขนาดซ้อนกัน 4) สิ่งอำนวยความสะดวกในเขตบาทวิถีควรอยู่หลังแนวพืชพรรณ 5) กิจกรรมร้านค้าแผงลอยควรตั้งหลังแนวบาทวิถี 6) พื้นที่จุดเปลี่ยนถ่ายหน้าอาคาร ควรอยู่ถัดจากทางเท้าหรือเพิ่มทางเดินเข้ามาในอาคาร จากข้อเสนอแนะข้างต้นจะช่วยให้พื้นที่เมืองสามารถป้องกันมลภาวะฝุ่นละออง และเป็นไปตามเกณฑ์เมืองน่าอยู่