การใช้วัชพืชในงานออกแบบภูมิทัศน์

Abstract

วัชพืชเป็นพืชที่ขึ้นเองตามธรรมชาติในพื้นที่ที่ไม่ต้องการ มีคุณสมบัติทนทานต่อสภาพแวดล้อม และบางชนิดมีดอกสวยงาม ภูมิสถาปนิกตระหนักถึงประโยชน์ของวัชพืชและได้นำมาใช้ในงานภูมิทัศน์ แต่ยังไม่แพร่หลายมากนัก เนื่องจากยังมีความรู้ไม่เพียงพอ การศึกษานี้จึงมีเป้าหมายที่จะเพิ่มโอกาสให้ ภูมิสถาปนิกนำวัชพืชมาใช้ให้มากขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาแนวคิด วิธีการ และอุปสรรคในการนำวัชพืชมาใช้งานภูมิทัศน์ สร้างความรู้ความเข้าใจในคุณลักษณะของวัชพืช ข้อจำกัด ปัญหา การแก้ไข และเสนอแนะแนวทางในการนำวัชพืชมาใช้ในงานออกแบบงานภูมิทัศน์ ในส่วนของขั้นตอนการดำเนินงานประกอบด้วย 5 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับคุณลักษณะของวัชพืช แนวคิดในการนำมาใช้งาน และกรณีศึกษาการใช้วัชพืชในงานภูมิทัศน์ต่างประเทศ ส่วนที่ 2 การสัมภาษณ์ภูมิสถาปนิกและผู้ก่อสร้างจำนวนรวม 12 บริษัท ถึงแนวคิดและวัตถุประสงค์ในการใช้งานวัชพืช ชนิดที่ใช้ ประสบการณ์ในการปลูก ดูแลรักษา ปัญหา และการแก้ไข ส่วนที่ 3 การสำรวจภาคสนามโครงการภูมิทัศน์ที่ใช้งานวัชพืชเป็นหลัก 3 โครงการ ส่วนที่ 4 การวิเคราะห์ข้อมูล การใช้งานและปัญหาที่เกิดขึ้นในงานภูมิทัศน์ โดยนำปัญหาที่ไม่สามารถหาความกระจ่างได้มาสอบถามผู้เชี่ยวชาญด้านวัชพืช และ ส่วนที่ 5 การสรุปและเสนอแนะแนวทางการนำวัชพืชมาใช้ในงานออกแบบภูมิทัศน์ ผลการศึกษาพบว่า ภูมิสถาปนิกไทยใช้วัชพืชในโครงการกึ่งสาธารณะ เนื่องจากขึ้นได้ดีในพื้นที่ ดูแลรักษาต่ำ แก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมได้ สวยงาม และเป็นพืชสมุนไพร โดยแบ่งตามปัญหาการใช้งานได้ 3 กลุ่มคือ กลุ่มที่มีวางขายในตลาดต้นไม้ กลุ่มที่ไม่มีวางขายในตลาดต้นไม้ และกลุ่มวัชพืชร้ายแรง โดยปัญหาเกิดในสองกลุ่มหลังนี้ อาทิ ไม่สามารถคาดการณ์อัตราและระยะเวลาการงอกของเมล็ดได้ มีการแห้งตายเกิดขึ้น มีการแพร่กระจายและการรุกราน ควบคุมให้เติบโตแน่นแบบเป็นผืนพรมได้ยาก ไม่สามารถสร้างทุ่งดอกไม้ที่คงทนคล้ายในธรรมชาติได้ เป็นต้น โดยการศึกษาเสนอแนวทางการใช้วัชพืชในงานออกแบบภูมิทัศน์ ดังนี้ เนื่องจากเมล็ดวัชพืชมีระยะพักตัวที่ยาว หากมีเวลาจำกัดควรใช้ร่วมกับส่วนขยายพันธุ์อื่นๆ เลือกใช้วัชพืชอายุยาวเป็นหลัก การปลูกภายใต้กรอบดาดแข็งจะควบคุมการรุกรานจากกลุ่มที่ขยายพันธุ์แบบไม่ใช้เมล็ดได้หากเว้นระยะห่างให้เหมาะสม ควรตัดแต่งก่อนการติดเมล็ดเพื่อป้องกันการแพร่กระจาย การใช้วัชพืชร้ายแรงต้องควบคุมไม่ให้แพร่กระจายไปยังพื้นที่ซึ่งระบบนิเวศอ่อนไหว พื้นที่สาธารณะ พื้นที่การเกษตร และแหล่งน้ำต่างๆ การปลูกคละชนิดแบบสังคมพืชจะช่วยสร้างความเป็นผืนพรมและลดภาระในการดูแลรักษา การสร้างทุ่งดอกไม้ต้องอาศัยระยะเวลาในการสะสมเมล็ดพันธุ์ในพื้นที่ และการดูแลรักษาที่จำกัดจะคงคุณสมบัติที่ทนทานของวัชพืช ทั้งนี้ ผู้ใช้งานต้องมีทัศนคติที่ยอมรับการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลของวัชพืชได้