การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างคุณภาพการประเมินภายใน รูปแบบการใช้ผลการประเมินภายใน และผลการประเมินภายนอกของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ประเมินคุณภาพการประเมินภายในของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ตามมาตรฐานการประเมินงานประเมิน 2) ศึกษาระดับการใช้ผลการประเมินภายในของสถานศึกษา 3) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างคุณภาพการประเมินภายในและผลการประเมินภายนอกของสถานศึกษา และ 4) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการใช้ผลการประเมินภายในและผลการประเมินภายนอกของสถานศึกษา ประชากรคือ โรงเรียนที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานที่ผ่านการประเมินคุณภาพภายนอกในรอบแรก จากสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา จำนวน 15,245 โรงเรียน กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ 1) โรงเรียนที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 348 โรงเรียน ได้มาโดยวิธีการสุ่มแบบแบ่งชั้น ผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ผู้บริหาร อาจารย์ คณะกรรมการสถานศึกษา และ 2) โรงเรียนที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 36 โรงเรียน การเก็บรวบรวมข้อมูลแบ่งเป็น 2 ขั้นตอนคือ 1) การเก็บข้อมูลเชิงปริมาณ โดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติภาคบรรยายและภาคสรุปอ้างอิง 2) การเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยวิธีการสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า 1) คุณภาพการประเมินภายในของโรงเรียนส่วนใหญ่อยู่ในระดับดี (ค่าเฉลี่ยอยู่ในช่วง 2.51 ขึ้นไป) โดยโรงเรียนขนาดเล็กที่มีผลการประเมินภายนอกในระดับควรปรับปรุง มีคุณภาพของการประเมินภายในระดับพอใช้ (ค่าเฉลี่ย = 2.49) โรงเรียนส่วนใหญ่มีคุณภาพการประเมินภายในทั้ง 4 ด้านคือ ด้านอรรถประโยชน์ ด้านความเป็นไปได้ ด้านความเหมาะสม และด้านความถูกต้อง ในระดับดี ยกเว้นโรงเรียนขนาดเล็กที่มีผลการประเมินภายนอกในระดับควรปรับปรุง มีคุณภาพการประเมินในด้านอรรถประโยชน์และด้านความถูกต้องระดับพอใช้ (ค่าเฉลี่ย = 2.41, 2.45 ตามลำดับ) จากการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพพบว่า โรงเรียนมีการปฏิบัติงานประเมินภายในสอดคล้องกันในด้านการวางแผนการประเมิน ผู้ให้ข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล และการตรวจสอบผลการประเมิน ส่วนประเด็นที่มีความแตกต่างกัน ได้แก่ มาตรฐานที่ใช้ในการประเมิน การแบ่งหน้าที่ของผู้รับผิดชอบในการประเมิน การเก็บรวบรวมข้อมูล การจัดทำรายงานประเมิน และการเผยแพร่ผลการประเมิน 2) โรงเรียนมีการใช้ผลการประเมินภายในอยู่ในระดับดี (ค่าเฉลี่ยอยู่ในช่วง 2.51 ขึ้นไป)โรงเรียนส่วนใหญ่มีการใช้ผลการประเมินภายในทั้ง 4 รูปแบบ คือ เชิงแนวคิด เชิงตรวจสอบยืนยัน เชิงสัญลักษณ์ และเชิงปฏิบัติ ในระดับพอใช้ (ค่าเฉลี่ย=2.48)จากการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ พบว่า โรงเรียนมีการนำผลการประเมินภายในาทำความเข้าใจสภาพการดำเนินงานประเมินแต่ละรอบปี นำผลการประเมินมาวิเคราะห์สาเหตุ และวิธีแก้ปัญหา มีการนำผลการประเมินมาตรวจสอบการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในรอบปีเพื่อสนับสนุนการดำเนินกิจกรรมนั้นในปีต่อไป มีการนำผลการประเมินมาเป็นเครื่องช่วยกำกับ ติดตาม ควบคุม เป็นแนวทางในการดำเนินกิจกรรมของโรงเรียน และวางแผนปรับเปลี่ยนวิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ และการดำเนินกิจกรรมโครงการ 3)คุณภาพการประเมินภายในมีความสัมพันธ์กับผลการประเมินภายนอกของโรงเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05โดยมีค่าสัมพันธ์ 0.21 4)การใช้ผลการประเมินภายในทุกรูปแบบมีความสัมพันธ์กับผลการประเมินภายนอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05โดยมีค่าสหสัมพันธ์ 0.16