ผลกระทบจากการท่องเที่ยวและการจัดการการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ บนเส้นทางศึกษาธรรมชาติสำนักงานอุทยาน-หนองผักชี อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

Abstract

ผลการสำรวจความหลากหลายชนิดของพรรณพืชและสัตว์บนเส้นทางเดินป่าสำนักงานอุทยาน - หนองผักชีเดือนละ 3 วัน ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2545 พบพืช 80 ชนิด นก 66 ชนิด และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 13 ชนิด เดือนธันวาคม พบสัตว์บนเส้นทางมากที่สุด คือ 32 ชนิด คิดเป็นร้อยละ 35.96 ของตำนวนชนิดสัตวทั้งหมดที่พอบนเส้นทาง โดยเฉลี่ยแล้วในแต่ละเดือนพบสัตว์ 22 ชนิด นกแก๊กและผีเสื้อเป็นสัตว์ที่พบได้ตลอดทั้งปี ชนิดเด่นของพืชและสัตว์บนเส้นทางศึกษา พิจารณากความสนใจของนักท่องเที่ยว ความถี่ที่พบ ความเด่น และความเฉพาะเจาะจง ซึ่งได้พืชชนิดเด่น คือ สมพง Tetrameles nudiflora ดอกปุด Achasma macrocheilos กระเพราต้น Cinnamomum glaucescens เอนอ้า Melastoma malabathricum subsp. normale ไทร Ficus annulat เฟิร์นต้น Cyathea nodophylla และกระท้อนป่า Sandoricum koetjape และสัตว์ชนิดเด่น คือ นกกก Buceros bicornis นกแก๊ก Anthracoceros albirostris ทาก Haemadipsa sp. ชะนีมือขาว Hylobates lar ชะนีมงกุฎ Hylobates pileatus นกโกโรโกโส Carpococcyx renauldi ไก่ฟ้าพญาลอ Lophura diardi ไก่ฟ้าหลังขาว Lophura ignita และช้าง Elephas maximus รวมถึงร่องรอยของสัตว์ การศึกษาผลกระทบจากการท่องเที่ยวในเส้นทางเดินป่าที่ศึกษา โดยใช้ขยะเป็นดัชนีหลักพบว่าขยะที่พบมากที่สุดคือขยะประเภทพลาสติก คิดเป็นร้อยละ 63.93 รองลงมาคือ กระดาษคิดเป็นร้อยละ 22.87 และพบว่าจำนวนนักท่องเที่ยวมีความสัมพันธ์กับจำนวนและน้ำหนักของขยะในระดับสูงที่ R=0.85 และ 0.89 ตามลำดับ โดยมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ข้อมูลที่รวบรวมจากการศึกษาครั้งนี้และข้อมูลของพฤติกรรมนักท่องเที่ยว ได้นำมาใช้ในการกำหนดช่วงเวลาและฤดูกาลที่เหมาะสมในการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ นอกจากนี้ ได้จัดทำคู่มือประกอบการท่องเที่ยว และแผนการจัดการการท่องเที่ยวเชิงนิเวศในเส้นทางศึกษาธรรมชาตินี้ด้วย