การฟ้อนผู้ไทยในเรณูนคร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นมาและพัฒนาการตลอดจนองค์ประกอบของฟ้อนผู้ไทยในเรณูนคร จังหวัดนครพนม โดยการศึกษาข้อมูลที่เป็นเอกสารงานวิจัย การสัมภาษณ์ การสังเกตุ จากการฝึกซ้อม จากการแสดง จากภาพถ่าย จากวีดีทัศน์ ตลอดจากการฝึกหัดของผู้วิจัยกับผู้เชี่ยวชาญใน อำเภอเรณูนคร ผลการวิจัยสรุปได้ว่า การฟ้อนผู้ไทยในเรณูนครได้มีการพัฒนาการฟ้อนและกระบวนการฟ้อน มาจากกิริยาของมนุษย์ ของสัตว์ และการ เคลื่อนไหวของพืช การพัฒนาอาจแบ่งได้เป็น ๕ ขั้นตอน คือ ๑. การฟ้อนผู้ไทยในอดีตกาล ได้แก่ การฟ้อนในพิธีเหยา เพื่อรักษาโรคโดยผู้หญิง การฟ้อนเล่นกิน เหล้า การฟ้อนลงข่วง การฟ้อนเลาะตูบ โดยผู้ชาย ๒. ได้นำการฟ้อนในอดีตกาลมาปรับปรุงเป็นท่านิยม ๕ ท่า นำผู้หญิงมาฟ้อนคู่ผู้ชาย จัดแสดงหน้าพระที่นั่ง ในพ.ศ. ๒๔๙๘ ๓. เริ่มท่าฟ้อนเป็น ๙ ท่า จัดกระบวนทำฟ้อนเป็น ๓ ช่วง ๔. เพิ่มท่าฟ้อนเป็น ๑๒ ท่า และ ๕. เพิ่มท่าเป็น ๑๖ ท่า ผนวกด้วยท่ามวยยวน ท่าฟ้อนของผู้ชายเข้มแข็ง ทะมัดทะแมง ท่าฟ้อนของผู้หญิงนุ่มนวล ลักษณะเฉพาะของการฟ้อนผู้ไทยพบว่า มีการใช้ เท้า ขา ลำตัว มือ และแขน การใช้เท้ามี ๕ แบบ คือ การเปิดปลายเท้าตอนยืน การลงส้นเท้าตอนเดิน การแตะปลายเท้าเฉพาะผู้หญิง การเปิดส้นเท้าหลัง การวางเท้าเต็มฝ่าเท้า ซึ่งมีลักษณะพิเศษ คือ การก้าวกระโดดสั้น ๆ ให้เท้าทั้งสองลอยอยู่ในอากาศ ก่อน เปลี่ยนน้ำหนักจากเท้าหนึ่งไปสู่อีกเท้าหนึ่ง การใช้ขามี ๕ แบบ คือ ยกขาไปด้านข้าง การยกขามาด้านหน้า การยกขาไปด้านหลัง การนั่งเหยียดขาข้างเดียวไปด้านหลัง การก้าวไขว้ขา การใช้ลำตัวมี ๓ แบบ คือ ลำตัวตรง ลำตัวโน้มมาหน้าทำมุม ๔๕ องศากับแนวตั้ง และลำตัวโน้มต่ำเกือบขนานกับพื้น การใช้มือมี ๔ แบบ คือ การจีบที่นิ้วหัวแม่มือกับนิ้วชี้ไม่ติดกัน การตั้งวง การม้วนมือ และการกำมือหลวม การใช้แขนมี ๔ แบบ คือ การเหยียดแขนตึงหงายท้องแขน การงอแขนเป็นวงระดับไหล่ การหักศอกคว่ำขึ้นตั้งฉาก การงอแขนแบบหักข้อศอกหงายตั้งฉาก การฟ้อนผู้ไทยในเรณูนครเป็นนาฏยศิลป์ที่ชาวผู้ไทยสืบทอดมาเป็นเวลานับศตวรรษ และมีพัฒนาการเป็นของตนเอง จึงควรศึกษา รักษาและสืบทอดให้ยั่งยืนสืบไป