หลักการฟังคู่กรณีทุกฝ่ายในกฎหมายอังกฤษและกฎหมายไทย

Abstract

หลักการฟังคู่กรณีทุกฝ่ายถือเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานในการป้องกันตนเองตามหลักความยุติธรรมตามธรรมชาติ ซึ่งมีกำเนิดและพัฒนาการมาในระบบกฎหมายคอมมอน ลอว์ของอังกฤษ โดยเป็นหลักวิธีพิจารณาที่เกิดจากคำพิพากษาของศาล ซึ่งในช่วงแรกเป็นหลักการที่มีผลบังคับต่อคำวินิจฉัยขององค์กรตุลาการเท่านั้น แต่ต่อมาก็ได้ถูกนำมาบังคับใช้กับองค์กรอื่น ๆ ที่มีอำนาจวินิจฉัยอันกระทบต่อสิทธิของประชาชน เช่น องค์กรที่ใช้อำนาจกึ่งตุลาการด้วย ในฐานะที่เป็นหลักกฎหมายทั่วไป สำหรับคำวินิจฉัยที่ขัดต่อ หลักการฟังคู่กรณีทุกฝ่ายย่อมมีผลเป็นโมฆะ ซึ่งไม่อาจเยียวยาได้ หรือเป็นคำวินิจฉัยที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ซึ่งสามารถเยียวยาได้ทั้งในชั้นเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองและในชั้นศาล โดยพิจารณาถึงระดับความร้ายแรงของการละเมิด สำหรับในส่วนของกฎหมายไทยนั้นแม้จะได้มีการรับรองหลักการฟังคู่กรณีทุกฝ่ายไว้ในบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย และพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 รวมทั้งในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนและข้าราชการฝ่ายต่าง ๆ และพระราชบัญญัติวิชาชีพทั้งหลายก็ตาม แต่ในส่วนของผลและการเยียวยากรณีมีการดำเนินกระบวนวิธีพิจารณาออกคำสั่งทางปกครองโดยขัดต่อหลักการนี้ ซึ่งถือเป็นหลักกฎหมายทั่วไปหลักการหนึ่งกลับยังมิได้มีการกำหนดให้ชัดเจน จึงสมควรศึกษาวิจัยเพื่อให้มีการกำหนดหลักเกณฑ์ของกฎหมายเกี่ยวกับผลของการฝ่าฝืนและการเยียวยา โดยต้องพิจารณาถึงระดับความร้ายแรงของการละเมิดหลักการนี้ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ทั้งนี้เพื่อให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ที่แท้จริงของการบังคับใช้หลักการฟังคู่กรณีทุกฝ่ายและเพื่อคุ้มครองสิทธิของคู่กรณีผู้ถูกกระทบสิทธิเอง