ระบบอุปถัมภ์กับวิชาชีพนิยมของผู้ผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอิทธิพลของระบบอุปถัมภ์ที่มีต่อการทำงานตามวิชาชีพนิยมของผู้ผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์ และการทำงานตามวิชาชีพนิยมของผู้ผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์ภายใต้อิทธิพลของผู้อุปถัมภ์รายการ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยองค์กร เน้นที่ผู้ผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์โดยศึกษาข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม การวิเคราะห์เนื้อหา และการวิจัยเอกสาร ประกอบกัน ในการวิจัยมีการศึกษารายการที่มีแหล่งเงินทุนอุปถัมภ์ในรูปของการโฆษณา ได้แก่ รายการ ‘'ทุ่งแสงตะวัน" ของบริษัท ป่าใหญ่ ครีเอชั่น จำกัด รายการที่มีแหล่งเงินทุนอุปถัมภ์ในรูปของการสนับสนุนรายการโดยรัฐ ได้แก่ รายการ “เปิดโลกทัศน์ กรอ.รักษ์สิ่งแวดล้อม" ของบริษัท นอร์มาส แมสคอมมูนิเคชั่นส์ จำกัด และรายการที่มีแหล่งเงินทุนอุปถัมภ์ในรูปของการสนับสนุนรายการโดยบริษัทธุรกิจเอกชน ได้แก่ รายการ “ประหยัดพลังงานกับ Mr.Unocal" ของบริษัท พาโนราม่า ดอคคิวเมนทารี่ จำกัด ซึ่งผลการวิจัยพบว่า 1) ระบบอุปถัมภ์มีอิทธิพลต่อการทำงานตามวิชาชีพนิยมของผู้ผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์ ในทุกขั้นตอนของกระบวนการผลิตรายการ ตั้งแต่การวางแผนการผลิต ก่อนการผลิตรายการ การผลิตรายการ และหลังการผลิตรายการ ในรายการประเภทรับจ้างผลิตมากกว่าประเภทผลิตเอง 2) อุดมการณ์ทางวิชาชีพของเจ้าของกิจการบริษัทผลิตรายการโทรทัศน์ มีบทบาทในการส่งเสริมหรือบั่นทอนอิทธิพลของผู้อุปถัมภ์รายการ ซึ่งในสถานการณ์การแข่งขันที่องค์กรสื่อสารมวลชนถูกทำให้เป็นการพาณิชย์มากยิ่งขึ้น อิทธิพลของระบบอุปถัมภ์มีแนวโน้มว่าจะได้รับการส่งเสริมจากบริษัทผลิตรายการโทรทัศน์มากขึ้น 3) นักวิชาชีพสื่อสารมวลชนที่ไม่ได้เป็นเจ้าของกิจการบริษัทผลิตรายการโทรทัศน์ไม่มีเสรีภาพในการทำงานตามวิชาชีพนิยม และขาดอำนาจในการต่อรองกับผู้บริหารของบริษัทผลิตรายการโทรทัศน์และผู้อุปถัมภ์รายการ ผลการวิจัยครั้งนี้นำไปสู่ข้อสรุปที่ว่า ระดับวิชาชีพนิยมในกระบวนการผลิตรายการสารคดีสิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์ยังอยู่ในระดับต่ำ หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งคือ ระบบอุปถัมภ์อย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบันมีอิทธิพลในระดับสูง ต่อกระบวนการผลิตและเนื้อหาของรายการสารคดี สิ่งแวดล้อมทางโทรทัศน์