พัฒนาการของรูปลักษณ์หน้าหนึ่งในหนังสือพิมพ์รายวัน ตั้งแต่ พ.ศ.2387 ถึง พ.ศ.2540

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการของรูปลักษณ์หน้าหนึ่งของหนังสือพิมพ์ไทย และศึกษาถึงปัจจัยที่อาจเป็นเงื่อนไขให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการจัดหน้าในแต่ละช่วง โดยใช้วิธีการวิเคราะห์ เนื้อหา จากกลุ่มตัวอย่างหนังสือพิมพ์รายวันที่ศึกษามีทั้งสิ้น 11 ชื่อฉบับ จากการวิจัยพบว่า พัฒนาการจัดหน้าหนึ่งของหนังสือพิมพ์รายวันสามารถแบ่งออกเป็น 2 ช่วง ใหญ่ ๆ ได้แก่ 1. ช่วงที่ไม่มีรูปแบบการจัดหน้า และ 2. ช่วงที่มีรูปแบบการจัดหน้า นอกจากนี้ในแต่ละช่วง ยังสามารถแบ่งออกเป็นยุค ๆ ได้อีก 4 ยุคคือ 1. ยุคใบประกาศข่าว เป็นยุคที่หนังสือพิมพ์ได้เริ่มขึ้น ได้แก่หนังสือพิมพ์บางกอกรีคอร์เดอร์, Siam Daily Advertiser และข่าวราชการ 2. ยุคประกาศโฆษณาสินคา เป็นยุคที่หน้าแรกเสนอแต่โฆษณาสินค้า ได้แก่ หนังสือพิมพ์The Bangkok Time, จีนโนสยามวารศัพท์, และไทย 3. ยุคแห่งความคล้ายคลึงของการจัดหน้าแบบมาตรฐานสากล เป็นยุคที่หนังสือพิมพ์มีการเปลี่ยนแปลง มีการวาง Lay-out ของหน้าแบบต่าง ๆ มีภาพขาวดำ มีการพาดหัวข่าว ในยุคนี้หนังสือพิมพ์ แต่ละฉบับมีการจัดหน้าที่คล้ายคลึงกันกับหนังสือพิมพ์ต่างประเทศ หนังสือพิมพ์ในยุคนี้ได้แก่ The Bangkok Time หลังปี 2484, ประชาชาติ, พิมพ์ไทย, Bangkok Post, สยามรัฐ และ ไทยรัฐ 4. ยุคแห่งความหลากหลายของเอกลักษณ์เฉพาะตน เป็นยุคที่หนังสือพิมพ์มีลักษณะเด่นเฉพาะ ของแต่ละฉบับ และหนังสือพิมพ์ยุคนี้มีการรับเอาเทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาใช้ในการจัดหน้า มีการใช้คอมพิวเตอร์กราฟิกในการตกแต่งภาพ หรือการออกแบบตัวอักษร ใช้คอมพิวเตอร์ออกแบบหน้าแรก หนังสือพิมพ์ในยุคนี้ได้แก่ Bangkok Post, สยามรัฐ และ ไทยรัฐ สำหรับปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงในการจัดหน้าหนึ่ง ได้แก่ ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยี ปัจจัยทางด้านสังคม การเมือง เศรษฐกิจ การศึกษา และการแข่งขันระหว่างสื่อ