ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์และปุ๋ยหมักฟางข้าวต่อผลผลิตและคุณภาพทางเคมีของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ในพื้นที่ดินเปรี้ยวจัด จังหวัดนครนายก

Abstract

ดินเปรี้ยวจัดเป็นดินที่มีปัญหาในการปลูกข้าว ด้วยศักยภาพการผลิตต่ำเนื่องจากปฏิกิริยาที่เป็นกรดจัดทำให้ธาตุอาหารถูกตรึงไว้ การจัดหาธาตุอาหารให้เพียงพอกับความต้องการของต้นข้าวเพื่อให้ได้ผลผลิตดี น่าจะมุ่งไปที่เถ้าลอยลิกไนต์ที่ได้จากการเผาไม้ถ่านหินลิกไนต์เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าและปุ๋ยหมักฟางข้าวจากฟางข้าวเนื่องจากมีองค์ประกอบทางเคมีที่บ่งชี้ถึงโอกาสในการเป็นแหล่งธาตุอาหารของข้าว ขณะเดียวกันเถ้าลอยลิกไนต์อาจปนเปื้อนด้วยโลหะหนักที่เป็นพิษ ดังนั้นการศึกษาวิจับครั้งนี้จึงมุ่งเน้นไปที่ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์และปุ๋ยหมักฟางข้าวต่อผลผลิตและคุณภาพทางเคมีของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ในพื้นที่ดินเปรี้ยวจัดโดยทำการศึกษาวิจัยในภาคสนามที่แปลงนาเกษตรกร อ.เมือง จ.นครนายก ด้วยวิธีปักดำ ใช้แผนการทดลองแบบ Randomized complete block design ทำ 3 ชั้น หนึ่งหน่วยทดลอง คือ แปลงทดลองขนาด 4x6 เมตร ผลการศึกษาพบว่า การเติมเถ้าลอยลิกไนต์อัตรา 2 ตัน/ไร่ร่วมกับปุ๋ยหมักฟางข้าวอัตรา 2 ตัน/ไร่ ส่งผลให้ผลผลิตเม็ดข้าวเปลือกเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญจาก 350.17 กก./ไร่ เป็น 446.95 กก./ไร่ และเมื่อเติมร่วมกับปุ๋ยเคมีทำให้ผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกสูงถึง 660.86 กก./ไร่ คุณภาพทางเคมีเชิงพาณิชย์ของข้าวสาร เน้นเฉพาะปริมาณอมิโลส ค่าคงตัวของแป้งสุกและค่าการสลายตัวในด่าง ล้วนอยู่ในมาตรฐานข้าวหอมปทุมธานี และมีแนวโน้มไปในทิศทางที่ดีขึ้นโดยข้าวมีความอ่อนนุ่มเมื่อหุงสุกและใช้ระยะเวลาในการหุงต้มลดลง รวมทั้งมีความปลอดภัยจากธาตุพิษโดยนิกเกิล แคดเมียม อลูนิเมียม และสารหนูในข้าวสารมีน้อยมากจนตรวจหาไม่พบด้วยเครื่อง Atomic absorption spectrophotometer ซึ่งตรวจวัดปริมาณต่ำสุดได้ที่ระดับ 0.10 ppm, 0.001 ppm, 2.0 ppm และ 0.01 ppm ตามลำดับ กล่าวได้ว่าการเติมเถ้าลิกไนต์อัตรา 2 ตัน/ไร่ร่วมกับปุ๋ยหมักฟางข้าวอัตรา 2 ตัน/ไร่ ทำให้ผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และคุณภาพทางเคมีเชิงพาณิชย์ของข้าวสารล้วนอยู่มาตรฐานข้าวหอมปทุมธานี และมีแนวโน้มไปในทิศทางที่ดีขึ้นโดยข้าวมีความอ่อนนุ่มเมื่อหุงสุก ใช้ระยะเวลาในการหุงต้มลดลง รวมทั้งมีความปลอดภัยจากธาตุพิษ ดังนั้นการนำเถ้าลิกไนต์และปุ๋ยหมักฟางข้าวมาใช้ประโยชน์ทางการเกษตรก็เท่ากับเป็นการจัดการวัสดุเหลือใช้อย่างคุ้มค่า ช่วยรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมด้วยแนวทางที่เหมาะสม