ลักษณะและบทบาทของกลุ่มพ่อค้าผู้ส่งออกข้าวของประเทศไทย พ.ศ.2489-2528

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งอธิบายถึงลักษณะและบทบาทของกลุ่มพ่อค้าผู้ส่งออกข้าวของประเทศไทย ในระหว่าง พ.ศ. 2489-2528 โดยศึกษาจากพฤติกรรมทางด้านการสะสมทุนของกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าว การเจริญเติบโตและพัฒนาการของทุนจากการค้าข้าว ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าวด้วยกันและระหว่างกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าวกับกลุ่มเศรษฐกิจการเมืองต่าง ๆ ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้เขียนได้จำกัดการศึกษาเฉพาะกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าวที่สำคัญที่มีปริมาณการส่งออกตั้งแต่ 50,000 ตันขึ้นไปจำนวน 12 ตระกูล ซึ่งต่างก็เป็นเจ้าของหรือเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ในบริษัทค้าข้าวที่มีบริษัทในเครือต่าง ๆ ดังนี้ คือ ตระกูลเอี่ยมสุรีย์ เป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ของกลุ่มกมลกิจ ตระกูลโอภาสวงศ์ เป็นผู้ถือหุ้นข้างมากในกลุ่มฮ่วยชวนค้าข้าว ตระกูลเลี่ยวไพรัตน์และแต้ไพลิฐพงษ์ เป็นเจ้าของกลุ่มธนาพรชัย ตระกูลลิมทรงเป็นเจ้าของกลุ่มจิ้นหยู่เฮง ตระกูลตันประเสริฐแห่งกลุ่มเทพพาณิชย์ ตระกูลวงศ์ศรีเกษมแห่งกลุ่มป่วยเฮงลัง ตระกูลอัศวินวิจิตรเป็นเจ้าของกลุ่มแสงทองค้าข้าว (1968) ตระกูล "แซผู่" แห่งกลุ่มอั้นฟองเหลาไมฮงตระกูลโกรพินธานนท์แห่งกลุ่มกรุงเทพค้าข้าว ตระกูลเศรษฐีวรรณแห่งกลุ่มไทยฟ้า (2511) ตระกูลศรีจิรารัตน์เจ้าของกลุ่มรวมทุนไทย และตระกูลดำเนินชาญวนิชย์เจ้าของกลุ่มเกษตรรุ่งเรืองพืชผล จากการศึกษาพบว่าลักษณะและบทบาทของกลุ่มพ่อค้าผู้ส่งออกข้าวของประเทศไทยในระยะหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ส่วนใหญ่เป็นชาวจีนที่เริ่มต้นด้วยการค้าขนาดเล็กจากการเป็นพ่อค้าพืชผลเกษตรพ่อค้าผ้าพื้นเมือง ยาง แร่ และเจ้าของโรงสี อาศัยทุนจากการค้าข้าวเป็นฐานของการขยายตัวไปสู่ธุรกิจการเงิน การประกันภัย เดินเรือ คลังสินค้า และอุตสาหกรรม ในปัจจุบันกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าวส่วนใหญ่ยังคงเป็นนายทุนการค้าที่มีรายได้หลักจากธุรกิจการส่งออกข้าว ที่มีความเป็นอิสระจากอำนาจรัฐบาลมากขึ้นในลักษณะที่ไม่ได้อยู่ภายใต้การอุปถัมภ์ของชนชั้นปกครองเหมือนกลุ่มพ่อค้าส่งออกข้าวระยะก่อนถึงสงครามโลกฯ