การติดตามปัญหาการใช้ยาในผู้ป่วยสูงอายุ ที่โรงพยาบาลสมเด็จพระปิ่นเกล้า

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีการติดตามและวิธีการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นจากการใช้ยาและผลของการดำเนินงานในการติดตามปัญหาที่พบในผู้ป่วยสูงอายุ ณ คลินิก ผู้ป่วยสูงอายุ แผนกอายุรเวชกรรม โรงพยาบาลสมเด็จพระปิ่นเกล้า ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2538 ถึง เมษายน 2539 โดยใช้วิธีการติดตามปัญหาจากขั้นตอนของการใช้ยา เริ่มตั้งแต่การสั่งใช้ยาของแพทย์ การจ่ายยาจากห้องจ่ายยา การตอบสนองต่อยา และปัญหาการนำยาไปใช้ของผู้ป่วย แล้วนำมาจำแนกประเภทของปัญหาตามแนวความคิดของ Hassan และ Gan (1993) จากการศึกษาในผู้ป่วยสูงอายุจำนวน 150 ราย ที่มีอายุมากกว่า 60 ปีใช้ยามากกว่า 4 ขนาน พบปัญหาจากการใช้ยาในผู้ป่วยทั้งสิ้น 137 ราย คิดเป็น 91.3% ของผู้ป่วยที่ศึกษาพบปัญหาที่เกิดจากการใช้ยาทั้งหมด 412 ปัญหาจากจำนวนขนานยา 925 ขนาน ลักษณะของปัญหาที่พบมากที่สุด คือปัญหาการไม่ได้รับยาที่แพทย์สั่ง 155 ปัญหา (37.6%) ลำดับที่สองคือ ปัญหาการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ จากการใช้ยา 121 ปัญหา (29.4%) ลำดับที่สามคือ ปัญหาการเกิดอันตรกิริยาระหว่างยา 40 ปัญหา (9.7%) ในส่วนของการดำเนินการกับปัญหาโดยเภสัชกร พบว่าป้องกันไม่ให้เกิดผลเสียได้ 180 ปัญหา (43.7%) แก้ไขได้ 105 ปัญหา (25.5%) เฝ้าระวังปัญหา 116 ปัญหา (28.1%) ปัญหาที่ไม่ได้รับการแก้ไข 5 ปัญหา (1.2%) เมื่อทำการติดตามปัญหาผู้ป่วยหลังจากสัมภาษณ์ครั้งแรก พบปัญหาลดลงเหลือ 209 ปัญหา ในผู้ป่วย 103 รายจาก 150 ราย (ลดลง 50.3%) ในการติดตามผู้ป่วยครั้งที่ 2 สามารถติดตามได้ 49 ราย พบปัญหา 74 ปัญหา ในผู้ป่วย 33 ราย ซึ่งปัญหาทั้งหมดได้รับการแก้ไขตามความเหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย และพบว่าสาเหตุสำคัญของปัญหาที่พบเกิดจากตัวผู้ป่วยเองที่ยังขาดความรู้และความเข้าใจในการใช้ยา ดังนั้นเมื่อเภสัชกรให้ความรู้และคำแนะนำต่างๆแก่ผู้ป่วยทำให้ปัญหาจากการใช้ยาลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ในการวิจัยครั้งนี้ ได้นำเอามโนทัศน์ของการให้การบริบาลทางเภสัชกรรมมาใช้ในการติดตามปัญหาจากการใช้ยาในผู้ป่วยสูงอายุทำให้สามารถค้นหาปัญหาจากการใช้ยาได้อย่างเหมาะสมตามวิธีที่กำหนด ช่วยแก้ไขและป้องกันอันตรายอันอาจจะเกิดขึ้นในผู้ป่วยสูงอายุ เพื่อให้มีการใช้ยาอย่างถูกต้องปลอดภัย และได้รับประโยชน์จากยามากที่สุด เป็นการเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยซึ่งเป็นเป้าหมายของการรักษา