การศึกษาการจัดการและการดำเนินงานในการให้บริการทางด้านอนามัยแม่ และเด็กของศูนย์บริการสาธารณสุข กรุงเทพมหานคร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จัดทำขึ้น เพื่อศึกษาถึงโครงสร้าง หน้าที่ การจัดการของศูนย์บริการสาธารณสุขในเขตกรุงเทพมหานคร ในด้านที่เกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพอนามัยของแม่และเด็กทั้งในสวนที่ทางศูนย์บริการสาธารณสุขดำเนินการเองและได้รับความร่วมมือจากโรงพยาบาลของรัฐ เปรียบเทียบผลการดำเนินงานในส่วนที่ดำเนินการไปแล้วกับส่วนที่คาดหวังไว้ว่า มีความเหมาะสมถูกต้องและประสบความสำเร็จเพียงใดในสภาวะปัจจุบันโดยเฉพาะในด้านบุคลากร ตลอดจนศึกษาถึงปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงานพร้อมทั้งเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาดังกล่าว ผลการศึกษาพบว่า การดำเนินงานในการส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพของแม่และเด็กไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควรตามเป้าหมายที่วางไว้ เนื่องจากศูนย์บริการสาธารณสุขยังไม่ได้รับความร่วมมือจากเจ้าหน้าที่ที่โรงพยาบาลของรัฐในการฝากครรภ์กับศูนย์บริการสาธารณสุข แล้วถูกส่งไปคลอดที่โรงพยาบาลของรัฐที่จะทำการคลอดนั้นๆ ทำให้ประชาชนไม่สะดวก อึดอัดใจจึงหันไปฝากครรภ์กับโรงพยาบาลของรัฐมากกว่าศูนย์ ทำให้ผลงานด้านนี้ของศูนย์ฯ ต่ำกว่าเป้าหมายที่วางไว้ ดังนั้นจึงยอมรับสมมุติฐานข้อที่ 1 นอกจากนี้ยังพบว่า การดำเนินงานของศูนย์ฯ ที่ยังไม่บรรลุตามเป้าหมายเท่าที่ควรเนื่องจากขาดแคลนเจ้าหน้าที่มาก ได้แก่ แพทย์และพยาบาลสาธารณสุขที่ทำหน้าที่เยี่ยมบ้าน และจากความคิดเห็นของแพทย์และเจ้าหน้าที่เกือบทั้งหมดมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า ควรเพิ่มเจ้าหน้าที่ให้เหมาะสมกับปริมาณงานที่ต้องทำ ซึ่งจะทำให้การดำเนินงานในการส่งเสริมสุขภาพอนามัยแม่และเด็กดีขึ้นด้วย ดังนั้นจึงยอมรับสมมุติฐานที่ 2 จากการศึกษาดังกล่าวสามารถสรุปปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงานได้ ดังนี้ คือ 1) ขาดแคลนกำลังเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานในการส่งเสริมสุขภาพอนามัยของแม่และเด็ก 2) ผู้รับบริการไม่ให้ความร่วมมือเท่าที่ควร เนื่องจากผู้รับบริการส่วนใหญ่มีการศึกษาน้อย ฐานะยากจน ต้องทำมาหาเลี้ยงชีพ จึงทำให้ไม่มีเวลาและไม่เห็นความสำคัญของการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพอนามัยของตนเองและบุตร 3) การประสานงานกับโรงพยาบาลของรัฐยังไม่ดีเท่าที่ควร ทำให้เกิดความล่าช้าในการปฏิบัติงาน 4) ปัญหาในการออกเยี่ยมบ้าน ไม่สามารถปฏิบัติงานได้สะดวก ทำให้ออกเยี่ยมบ้านประชากรกลุ่มเป้าหมายได้น้อยราย ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา คือ 1) ควรเพิ่มเจ้าหน้าที่ให้เหมาะสมกับปริมาณงานที่ต้องทำ โดยการจูงใจแพทย์ที่จบใหม่ให้มาทำงานที่ศูนย์บริการสาธารณสุข และควรมีการอบรมผู้สื่อข่าวสาธารณสุข อาสาสมัครสาธารณสุขให้มากขึ้น เพื่อช่วยแก้ปัญหาการมีเจ้าหน้าที่ดังกล่าวน้อย นอกจากนี้ควรจัดให้มีนักสุขศึกษาประจำศูนย์ 2) ควรจัดให้มีอุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้ที่ทันสมัยและเพียงพอ ควรมีการประชาสัมพันธ์ให้มากขึ้น โดยการใช้สื่อทุกประเภทเพื่อให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายทุกระดับ ซึ่งจำเป็นจะต้องได้รับความสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ ทั้งภาครัฐบาลและเอกชน ให้การสนับสนุนอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่องจึงจะบรรลุเป้าหมายได้ 3) ควรจัดให้มีการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ให้มีความรู้ใหม่ๆ เพิ่มขึ้นอย่างสม่ำเสมอและสนับสนุนให้เจ้าหน้าที่ทำการค้นคว้าและวิจัยหาข้อมูล เพื่อความก้าวหน้าทางวิชาการ อันจะเป็นประโยชน์แก่ตัวเอง หน่วยงานและประชาชนผู้รับบริการ 4) โรงพยาบาลของรัฐ ควรจัดให้มีการประชุมชี้แจงแก่เจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลทุกระดับโดยแจ้งให้ทราบถึงข้อตกลงระหว่างโรงพยาบาลกับศูนย์บริการสาธารณสุข เพื่อให้เจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลเกิดความเข้าใจและให้ความร่วมมืออย่างดีกับผู้ที่ศูนย์บริการสาธารณสุขจัดส่งมาเพื่อทำคลอด 5) รัฐบาลควรจัดให้มีการศึกษาขั้นพื้นฐานแก่ประชาชนโดยทั่วถึง โดยเน้นให้เห็นความสำคัญของการป้องกันและส่งเสริมสุขภาพ 6) ควรปรับปรุงสถานที่ภายในศูนย์บริการสาธารณสุขให้สวยงาม มีห้องตรวจสุขภาพเป็นสัดส่วนและเพิ่มจำนวนศูนย์ฯ ให้มากขึ้นตามเป้าหมายที่วางไว้