ราคาทางศุลกากรเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิ

Abstract

ลักษณะของสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิและทรัพย์สินในทางปัญญา สัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิเป็นนิติกรรมสองฝ่ายที่มีลักษณะพิเศษโดยเฉพาะ ซึ่งมีความเกี่ยวพันกับทรัพย์สินทางปัญญา อันได้แก่ สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ สิทธิในเครื่องหมายการค้า และสิทธิอื่นๆ ที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน ผู้ทรงสิทธิมีอำนาจอย่างเต็มที่ที่จะอนุญาตให้คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่ง คือผู้ขออนุญาตใช้สิทธิกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น ใช้ ผลิต จำหน่าย หรือนำเข้ามาซึ่งสินค้านั้นโดยอยู่ภายใต้ขอบเขตและหลักเกณฑ์ตลอดจนความคุ้มครองของกฎหมายเฉพาะเรื่องนั้นๆ จะได้กำหนดไว้ สัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธินี้มีเรื่องค่าตอบแทนหรือค่าสิทธิเป็นปัจจัยสำคัญยิ่งที่จะก่อให้เกิดสัญญาขึ้น โดยผู้ขออนุญาตใช้สิทธิตกลงที่จะให้ค่าตอบแทนหรือค่าสิทธิแก่ผู้ทรงสิทธิตามจำนวน และภายในระยะเวลาที่ได้กำหนดเป็นเงื่อนไขไว้ในสัญญา ขอบเขตของการอนุญาตให้ใช้สิทธิและผลของการถ่ายทอดเทคโนโลยีระหว่างประเทศ การอนุญาตให้ใช้สิทธิโดยทั่วไป คู่กรณีมักจะจัดทำในรูปของสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิ ในสัญญาจะระบุวัตถุประสงค์ที่ให้ใช้สิทธิ ขอบเขตของการใช้สิทธิค่าตอบแทนและข้อตกลงอื่นๆ เท่าที่คู่กรณีจะเห็นว่าเป็นเรื่องสาระสำคัญ สำหรับขอบเขตของการอนุญาตให้ใช้สิทธิมักจะขึ้นอยู่กับความประสงค์ของคู่สัญญาฝ่ายผู้ทรงสิทธิเป็นสำคัญที่จะกำหนดให้มีการใช้สิทธิโดยเด็ดขาด โดยไม่เด็ดขาดหรือกึ่งเด็ดขาด ซึ่งขอบเขตของการอนุญาตให้ใช้สิทธิดังกล่าวอาจเป็นกรณีที่ขัดต่อกฎหมาย เพราะนิติกรรมที่คู่สัญญาทำขึ้นนั้นอาจอยู่ในรูปของสัญญารวบหัวรวบหางหรือเป็นสัญญาจำกัดการส่งออกซึ่งสินค้า ตามสิทธิบัตรเป็นต้น ผลของการทำสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิดังกล่าวก่อให้เกิดการถ่ายทอดเทคโนโลยีระหว่างประเทศ ซึ่งอาจเป็นการให้ความช่วยเหลือทางเทคนิค หรือการเอาเทคโนโลยีชั้นสูง หรือวิทยาการที่ก้าวหน้าในทางวิทยาศาสตร์เข้ามาภายในประเทศเพื่อใช้ในการปรับปรุงหรือประยุกต์ใช้เทคโนโลยีนั้นให้เป็นประโยชน์ต่อกิจการซึ่งมีผลต่อการพัฒนาความเจริญก้าวหน้าในทุกๆ ด้าน ฉะนั้นการถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เหมาะสมและการให้ความช่วยเหลือทางเทคนิค จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับประเทศด้อยพัฒนา หลักการภาษีอากรและบทบาทของศุลกากรที่มีต่อสังคม เนื่องจากค่าสิทธิตามสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิมีส่วนเกี่ยวพันกับภาระค่าภาษีอากรย่อมมีผลกระทบต่อ ความสงบสุขและความกินดีอยู่ดีของประชาชนโดยทั่วไป การบริหารงานภาษีอากรที่ดีย่อมมีความสำคัญยิ่งต่อความเป็นอยู่ของประชาชนภายในประเทศ ถ้าหากมีการบริหารงานภาษีอากรโดยบกพร่องแล้วย่อมทำให้เกิดการคดโกงและทุจริตทั่วไปในวงราชการ เงินแผ่นดินย่อมรั่วไหล ประชาชนย่อมจะเดือดร้อน และภาวะทางเศรษฐกิจของประเทศย่อมได้รับความกระทบกระเทือน ในปัจจุบันนี้ภาษีอากรนับว่าเป็นรายได้อันสำคัญยิ่งของรัฐอย่างหนึ่ง ศุลกากรจึงมีบทบาทที่สำคัญในด้านการจัดเก็บภาษีอากร เพื่อหารายได้ให้แก่รัฐ และยังมีมาตรการในการคุ้มครองอุตสาหกรรมภายในประเทศให้ตั้งอยู่ได้ นอกจากนั้นยังมีบทบาทสำคัญทางด้านเศรษฐกิจ การเมือง สังคม การสาธารณสุข ตลอดจนทางด้านการทหาร และความมั่นคงของชาติอีกด้วย ราคาทางศุลกากรและค่าสิทธิตามสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิ ตามสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิมีเรื่องค่าสิทธิ ซึ่งเป็นปัญหาเกิดขึ้นทั้งข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายในทางศุลกากร เพราะมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับปัญหาในเรื่องราคา หรือราคาอันแท้จริงในท้องตลาด ซึ่งเป็นเกณฑ์ในการประเมินอากรตามกฎหมายศุลกากร กฎหมายศุลกากรฉบับปัจจุบัน ได้มีคำจำกัดความของคำว่า ราคา หรือ ราคาอันแท้จริงในท้องตลาด ไว้เพียงสั้นๆ จึงต้องนำหลักกฎหมายของต่างประเทศมาวิเคราะห์ในเชิงเปรียบเทียบกับกฎหมายไทยคือ 1. ราคาทางศุลกากรตามหลักเกณฑ์ของบรัสเซลล์ หรือตามระบบของคณะมนตรีความร่วมมือทางศุลกากร 2. ราคาทางศุลกากรตามหลักเกณฑ์ขององค์การความตกลงทั่วไปว่าด้วยพิกัดอัตราศุลกากรและการค้า 3. ราคาทางศุลกากรตามหลักกฎหมายของประเทศอังกฤษ อิสราเอล สิงคโปร์ ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์และเกาหลี หลักกฎหมายต่างประเทศว่าด้วยราคาทางศุลกากรอันเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิกำหนดกฎเกณฑ์ในเรื่องระบบของการประเมินราคา เพื่อประโยชน์ในทางศุลกากรไว้โดยละเอียด แต่กฎหมายศุลกากรของไทยไม่มีกฎเกณฑ์ในเรื่องนี้ แม้จะมีการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายขึ้นภายหลังก็ยังไม่รัดกุม และยังไม่เป็นระบบกฎหมายที่ดี จึงก่อให้เกิดช่องว่างทางกฎหมายประกอบกับระบบการบริหารการจัดเก็บภาษีอากร ยังไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรจึงอาจเป็นต้นเหตุให้เกิดการรั่วไหลของภาษีอากรจำนวนมาก ผลอันเกิดจากการทำสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิกับภาระค่าภาษีอากร เนื่องจากความรู้ทางด้านเทคโนโลยีเป็นสิ่งที่ซื้อขายกันเหมือนสินค้าอื่นๆ ในตลาดโลก เนื่องจากความรู้ทางด้านเทคโนโลยีเป็นสิ่งที่ซื้อขายกันเหมือนสินค้าอื่นๆ ในตลาดโลก ดังนั้น การรับการถ่ายทอดเทคโนโลยีย่อมต้องมีค่าใช้จ่ายต่างๆ เช่น ค่าธรรมเนียมจากการใช้เทคโนโลยี ค่าสิทธิบัตร ค่าสิทธิ ค่าตอบแทนผู้เชี่ยวชาญ ค่าตอบแทนผู้เป็นที่ปรึกษา เป็นต้น ซึ่งค่าใช้จ่ายต่างๆ มีผลผูกพันกับภาระค่าภาษีอากรทางศุลกากร และภาษีเงินได้ทางสรรพากร นอกจากนั้นยังมีผลเกี่ยวโยงถึงข้อผูกมัดต่างๆ ในการทำสัญญาซื้อเทคโนโลยีในราคาสูงเกินไป ตลอดจนกำไรที่ส่งกลับออกไปยังประเทศผู้ขาย เป็นต้น เรื่องต่างๆ เหล่านี้ เมื่อนำเข้ามาภายในประเทศแล้วจะมีความสัมพันธ์กับภาระค่าภาษีอากรที่จะพึงต้องเสีย โดยเฉพาะในเรื่องค่าธรรมเนียมในการใช้สิทธิ และค่าสิทธินี้มีผลผูกพันกับภาระค่าภาษีอากรทางศุลกากร การจะวินิจฉัยว่าค่าสิทธิหรือค่าธรรมเนียมใดควรนำมารวมเป็นส่วนหนึ่งของราคาตามกฎหมายศุลกากร เพื่อนำมาเป็นเกณฑ์ในการคำนวณค่าภาษี ตลอดจนเรื่องการเก็บภาษีซ้อน เป็นเรื่องของกฎหมายจะต้องนำเข้ามามีบทบาทสำคัญในการควบคุม