การตั้งถิ่นฐานของชาวไทยมุสลิมในกรุงเทพมหานคร

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาถึงการตั้งถิ่นฐานของชาวไทยมุสลิมทั้งในด้านที่ตั้ง ขนาด การกระจาย ตลอดจนปัจจัยซึ่งมีผลต่อรูปแบบการตั้งถิ่นฐาน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความสำคัญของศาสนาอิสลาม มัสยิด ต่อการตั้งถิ่นฐานของชาวไทยมุสลิมในกรุงเทพฯ รวมทั้งวิเคราะห์ถึงความสัมพันธ์ของชุมชนชาวไทยมุสลิมกับพื้นที่อื่น ๆ ในกรุงเทพฯ ผลการศึกษาวิจัยพบว่า ชาวไทยมุสลิมในกรุงเทพฯ จำแนกตามแหล่งดั้งเดิมของการย้ายถิ่นได้หลายสาย โดยส่วนใหญ่จะเป็นไทยมุสลิมเชื้อสายจากปัตตานี ทั้งนี้ แต่ละเชื้อสายจะแยกกันตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชนเฉพาะของตน โดยในปัจจุบันได้ขยายตัวอาศัยอยู่ในชุมชนทั้งสิ้น 152 แห่ง ในพื้นที่ 19 เขต ของกรุงเทพฯ ชุมชนคนไทยมุสลิมดังกล่าว ส่วนใหญ่เป็นชุมชนขนาดเล็ก อายุไม่มาก และมีทำเลที่ตั้งอยู่ทางตะวันออกของกรุงเทพฯ ในด้านรูปแบบการกระจายของชุมชนนั้น พบว่า มีการกระจายเป็นแบบสุ่ม (Random Distribution) และส่วนใหญ่ตั้งอยู่นอกรัศมี 10 กิโลเมตร จากศูนย์กลางของกรุงเทพฯ ทั้งนี้ชาวไทยมุสลิมในกรุงเทพฯ มักตั้งถิ่นฐานรวมตัวกันอาศัยในชุมชนเฉพาะของตนเอง หรือที่เรียกว่าละแวก ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มคนที่มีวิถีชีวิตแบบเดียวกัน ทั้งในด้านเชื้อสาย ความเชื่อ และองค์ประกอบด้านวัฒนธรรมอื่น ๆ โดยมีมัสยิดเป็นศูนย์กลางของการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เป็นศูนย์รวมของจิตใจและสังคมของชาวไทยมุสลิมในชุมชนนั้น ๆ การอาศัยอยู่ในละแวกบ้านเดียวกัน มีวิถีชีวิตแบบเดียวกัน ทำให้ชาวไทยมุสลิมมักจะคบหาสมาคม และพึ่งพาอาศัยระหว่างคนกลุ่มของตนมากกว่ากับกลุ่มชนอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ชาวไทยมุสลิมซึ่งอาศัยในชุมชนแถบชานเมืองชั้นนอกมีโอกาสสัมผัสกับสังคมอื่นน้อยกว่าชาวไทยมุสลิมในเขตชั้นใน ซึ่งมีโอกาสติดต่อกับสังคมภายนอกมากกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการประกอบอาชีพ การศึกษา เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ชาวไทยมุสลิมซึ่งตั้งถิ่นฐานไม่ว่าจะอยู่ในเขตใดของกรุงเทพฯ ยังคงมีระดับของความสัมพันธ์ระหว่างกันเองสูงแม้ในระดับการพบปะขั้นผิวเผิน ทั้งนี้ เนื่องจากบทบัญญัติทางศาสนาเกี่ยวกับการดำรงชีวิตและการบริโภคอาหาร