การเปรียบเทียบสังคมนกระหว่างพื้นที่ชายป่าและในป่าของป่าเบญจพรรณพื้นที่เขาวังเขมร อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี

Abstract

การเปรียบเทียบความแตกต่างของสังคมพืช โดยพิจารณา จำนวนชนิด ความหลากหลายของชนิด ความหนาแน่น ความคล้ายคลึงกัน รวมถึงความหนาแน่นของลำต้นแต่ละขนาด และการแบ่งชั้นความสูงเรือนยอดของไม้ต้น ระหว่างพื้นที่ชายป่าและในป่าของป่าเบญจพรรณที่เป็นป่ารุ่น ณ เขาวังเขมร อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี ระหว่างเดือนกันยายน พ.ศ. 2543 ถึงเดือนสิงหาตม พ.ศ. 2544 โดยใช้วิธดีวางแปลงสำรวจพบว่ามีพืช 141 ชนิด พบในป่า 119 ชนิด และชายป่า 96 ชนิด ดัชนีความคล้ายคลึงกันด้านชนิดของพืชสองพื้นที่เท่ากับ 0.86 ค่าเฉลี่ยจำนวนชนิดของไม้พุ่มและไผ่ และความหนาแน่นของไม้พื้นล่างและไผ่ของทั้งสองบริเวณมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p ≤ 0.05) จำนวนชนิดของไม้ต้นและไม้พื้นล่าง ความหนาแน่นของไม้ต้นและไม้พุ่มรวมถึงขนาดลำต้นและความสูงของไม้ต้นของทั้งสองบริเวณไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติ จากการสำรวจสังคมนก 3 เส้นทางสำรวจ เส้นทางละ 2 กิโลเมตร พบนกทั้งหมด 118 ชนิด เป็นที่พบในชายป่า 95 ชนิด ในป่า 97 ชนิด จำนวนชนิดเฉลี่ยในพื้นที่ชายป่าเท่ากับ 65.00 ± 5.00 ชนิด และในป่าเท่ากับ 64.00 ± 3.22 ชนิด ค่าความหนาแน่นเฉลี่ยในพื้นที่ชายป่า เท่ากับ 62.94 ± 2.18 ตัว/เฮกแตร์ และในป่าเท่ากับ 58.25 ± 1.38 ตัว/เฮกแตร์ ดัชนีความหลากหลายของชนิดนกในพื้นที่ชายป่ากับพื้นที่ในป่าเท่ากับ 3.54 และ 3.45 ตามลำดับ ดัชนีความคล้ายคลึงกันของชนิดนกในสองพื้นที่เท่ากับ 0.77 นอกจากนี้มีนกจำนวน 21 ชนิดแลที่พบเฉพาะพื้นที่ชายป่า และ 23 ชนิดพบเฉพาะพื้นที่ในป่า จากการวิเคราะห์จำนวนชนิดและความหนาแน่นของนกตามกลุ่มการกินอาหารและเปรียบเทียบความแตกต่างในสองพื้นที่ พบว่ากลุ่มนกกินแมลงตามใบไม้มีจำนวนชนิดและความหนาแน่นมากที่สุดในทั้งสองพื้นที่ และกลุ่มนกที่มีความแตกต่างทางสถิติ (p ≤ 0.05) สำหรับพื้นที่ในป่า พบกุล่มนกกินผลไม้บนต้น กลุ่มนกกินแมลงตามเปลือกไม้ และกลุ่มนกกินสัตว์ละผลไม้ มีค่าเฉลี่ยจำนวนชนิดมากกว่าชายป่า กลุ่มนกกินสัตว์และผลไม้มีความหนาแน่นมากกว่าชายป่า สำหรับพื้นที่ชายป่า พบกลุ่มนกร่อนกินแมลงระยะไกล และกลุ่มนกกินแมลงผลไม้และเมล็ดธัญพืช มีค่าเฉลี่ยความหนาแน่นมากกว่าในป่า เมื่อทดสอบความสัมพันธ์ของปัจจัยทางกายภาพกับค่าเฉลี่ยจำนวนชนิด พบว่าความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับกลุ่มนกกินแมลงตามพื้น แต่มีความสัมพันธ์เชิงลบกับกลุ่มนกกินแมลงและน้ำหวาน และกลุ่มนกกินเมล็ดพืช อุณหภูมิเฉลี่ยมีความสัมพันธ์เชิงลบกับกลุ่มนกกินปลาและสัตว์น้ำ แต่มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับกลุ่มนกกินสัตว์ตามพื้น ส่วนปริมาณน้ำฝนมีความสัมพันธ์กับกลุ่มนกร่อนกินแมลงระยะไกล ผลการศึกษาสรุปได้ว่าความแตกต่างกันของสังคมนกระหว่างสองพื้นที่ มีผลมาจากความแตกต่างกันของโครงสร้างสังคมพืช การกระจายของแหล่งอาหาร ความผันแปรของปัจจัยสิ่งแวดล้อมตามฤดูกาล และพฤติกรรมการกินอาหารของนก