บทบาททางการเมืองของสมเด็จพระจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต (พ.ศ. 2446 - พ.ศ. 2475)

Abstract

ในการเตรียมการเพื่อที่จะปฏิรูปการปกครองแผ่นดินใหม่ และการดำเนินงานภายหลังการปฏิรูปการครองแผ่นดินในสมัยรัชกาลที่ 5 นั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตระหนักดีถึงความจำเป็นอย่างยิ่งในการที่จะต้องคัดเลือกบุคคลที่มีความรู้ ความสามารถ และมีความจงรักภัคดีต่อองค์พระมหากษัตริย์ มาเป็นกำลังสำคัญในการเตรียมการ และดำเนินงานปฏิรูปการปกครองแผ่นดินดังกล่าว ดังนี้ จึงเป็นการเริ่มต้นบทบาทของพระราชวงศ์ อันได้แก่พระเจ้าน้องยาเธอและพระเจ้าลูกยาเธอ ในการที่จะเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารประเทศ ด้วยเหตุที่เป็นกลุ่มบุคคลซึ่งทรงสามารถไว้วางพระราชหฤทัยได้มากที่สุด ทั้งนี้รวมไปถึงสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต พระราชโอรสพระองค์หนึ่ง ซึ่งทรงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ส่งไปศึกษาต่อทางวิชาการทหารบก ณ ประเทศเยอรมนี จากการนี้ทำให้สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิตได้ทรงมีโอกาสเข้ามามีบทบาททางการทหารทั้งทหารบกและทหารเรือ ตั้งแต่ปลายสมัยรัชกาลที่ 5 แม้ว่าพระองค์จะทรงอยู่ในราชการทหารนานกว่า 20 ปี แต่ในขณะเดียวกันบทบาททางด้านการทหารของพระองค์ก็มิได้ทำให้สถานภาพทางการเมืองของพระองค์ด้อยความสำคัญลงไปแต่อย่างใด กลับยิ่งเป็นการส่งเสริมให้พระองค์ทรงมีอำนาจต่อรองทางการเมืองมากขึ้น นับเป็นการปูทางสำหรับการก้าวเข้ามามีบทบาททางการเมืองอย่างสมบูรณ์ในสมัยรัชกาลที่ 7 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พระองค์ทรงมีฐานอำนาจและอิทธิพลทางการเมืองสูงสุด และจากจุดนี้เองที่ทำให้พระองค์ทรงกลายเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งในการก่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 วิทยานิพนธ์เรื่องนี้จึงเป็นการเสนอข้อเท็จจริงในเชิงวิเคราะห์ถึงสภาพการณ์ทางการเมือง การปกครอง และการทหาร ในช่วงสามรัชกาลสุดท้ายในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ซึ่งเอื้อต่อการเข้ามามีบทบาทในการบริหารประเทศในทุก ๆ ด้านของกลุ่มพระราชวงศ์ และวิเคราะห์ถึงบทบาททางการทหารและการเมืองของสมเด็จเจ้าฟ้าฯกรมพระนครสวรรค์วรพินิต ผู้ที่ทรงได้รับการกล่าวอ้างว่าทรงเป็นผู้นำกลุ่มพระราชวงศ์ซึ่งมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจพระราชหฤทัยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในข้อปัญหาและนโยบายต่าง ๆ ของชาติ จนกลายเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งซึ่งคณะราษฎรใช้เป็นข้ออ้างในการที่จะยึดอำนาจเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปเป็นระบอบประชาธิปไตย ที่มีพระมหากษัตริย์อยู่ใต้รัฐธรรมนูญ ในปี พ.ศ. 2475