นิราศสมัยใหม่ในกวีนิพนธ์ของอังคาร กัลยาณพงศ์และไพวรินทร์ ขาวงาม

Abstract

ศึกษานิราศสมัยใหม่ในกวีนิพนธ์ของ อังคาร กัลยาณพงศ์ และไพวรินทร์ ขาวงาม ซึ่งมีลักษณะเด่นในการสืบทอดขนบจากนิราศโบราณ และมีการสร้างสรรค์นวลักษณ์ ในการขยายขอบเขตความคิดและเนื้อหาให้ปรากฏอย่างเด่นชัด ผู้วิจัยได้ศึกษากวีนิพนธ์ทั้งหมด 7 เรื่อง ได้แก่ นิราศนครศรีธรรมราช (บางกอกแก้วกำศรวล) และลำนำภูกระดึง ของอังคาร กัลยาณพงศ์ ลำนำวเนจร คำใดจะเอ่ยได้ดั่งใจ ฤดีกาล ม้าก้านกล้วย และกลอนกล่อมโลก ของไพวรินทร์ ขาวงาม พบว่าความคิดและเนื้อหากล่าวถึง พันธกิจของกวีที่จะสร้างสรรค์กวีนิพนธ์ เพื่อจรรโลงโลกและชี้นำแนวทางในการแก้ปัญหาสังคม กวีจึงพรรณนาความงามและคุณค่าของธรรมชาติ เพื่อเน้นย้ำความสำคัญของธรรมชาติ ที่มีต่อมนุษย์ทั้งทางกายภาพและทางจิตวิญญาณ ทั้งยังแสดงให้เห็นคาวมรุนแรงของปัญหาสังคม ได้แก่ ความเสื่อมโทรมของธรรมชาติและสภาพแวดล้อม กับความตกต่ำของจิตวิญญาณมนุษย์ เพื่อเสนอแนวทางการแก้ปัญหาให้แก่เพื่อนมนุษย์ กวีปรับใช้ขนบนิราศเพื่อนำเสนอความคิดและเนื้อหาดังกล่าว โดยพัฒนาขนบการจากและการฝากนาง เป็นการจากและการฝากสิ่งมีค่าที่เป็นนามธรรมไว้กับมวลมนุษย์ อาทิเช่น ความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ ความเรียบง่ายของชนบท และความดีงามของจิตวิญญาณมนุษย์ กวีคร่ำครวญถึงความสูญเสียสิ่งเหล่านี้ด้วยความทุกข์ ทั้งยังพัฒนาบทบาทของธรรมชาติและเวลา ที่เคยใช้เป็นสื่อเชื่อมโยงอารมณ์ความรู้สึกของกวีให้กลายเป็นเนื้อหาสำคัญของเรื่อง นอกจากการปรับใช้ขนบนิราศและเนื้อหาที่มุ่งชี้นำความคิดแล้ว นิราศสมัยใหม่มีลักษณะเด่นอีกประการหนึ่งคือ มีลักษณะของวรรณคดีคำสอน กวีใช้พุทธธรรมเผยแพร่คำสอนเรื่องความศรัทธา ในความดีกับความรักและความเมตตาในการแก้ไขปัญหา นิราศสมัยใหม่ของอังคาร กัลยาณพงศ์ และ ไพวรินทร์ ขาวงาม จึงเป็นตัวอย่างของนิราศสมัยใหม่ที่ขยายขอบเขตความคิดและเนื้อหา จากวรรณคดีแสดงความรักระหว่างปัจเจกชน ไปสู่การเป็นวรรณคดีเพื่อจรรโลงปัญญาที่ทรงคุณค่าต่อสังคม