นโยบายและบทบาทของธนาคารโลกที่มีผลต่อการสร้างเขื่อนปากมูล

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการศึกษาวิจัยถึงความสัมพันธ์ระหว่างอิทธิพลขององค์การระหว่างประเทศทางเศรษฐกิจคือ ธนาคารโลกกับแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจสังคมของประเทศไทย ที่กำหนดโดยสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ โดยศึกษาเฉพาะกรณีเขื่อนปากมูล วิธีการศึกษาได้ใช้การวิเคราะห์จากเอกสารของธนาคารโลก โดยใช้กรอบการวิเคราะห์เชิงโครงสร้าง แหล่งข้อมูลได้มาจากข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางการพัฒนาต่อประเทศไทยและเอกสารเกี่ยวกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 1 ฉบับที่ 5 และฉบับที่ 8 ที่มีการปรับเปลี่ยนแนวทางการพัฒนาประเทศอย่างชัดเจน รวมทั้งเอกสารที่เกี่ยวกับการตัดสินใจสร้างเขื่อนปากมูลเพื่อการพัฒนาประเทศในระยะยาว ผลการศึกษาวิจัยพบว่า ความต้องการเงินกู้เพื่อการพัฒนาประเทศ ทำให้ประเทศไทยกำหนดแนวทางการพัฒนาประเทศตามคำแนะนำและเงื่อนไขการให้เงินกู้ของธนาคารโลก ด้วยการเน้นการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ เช่น เขื่อนปากมูล เพื่อเป็นฐานรองรับการพัฒนาเศรษฐกิจที่เน้นความเจริญเติบโต แต่เนื่องจากสถานการณ์การพัฒนาที่เปลี่ยนไปทั้งในและนอกประเทศ ทำให้ธนาคารโลกต้องปรับเปลี่ยนแนวทางและเงื่อนไขจากการเน้นความเจริญเติบโตเพียงอย่างเดียวมาสู่แนวทางที่มุ่งกระจายความเจริญเติบโตสู่ชนบท และในที่สุด สู่การพัฒนาที่คำนึงถึงสภาพแวดล้อมด้วย ในทางกลับกันแนวทางการพัฒนาของไทยก็ปรับเปลี่ยนตามการชี้แนะและการกำหนดเงื่อนไขของธนาคารโลกมาสู่การพัฒนาที่คำนึงถึงเรื่องสภาพแวดล้อมในช่วงทศวรรษ 1990 ด้วยเช่นกัน ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า ธนาคารโลกมีอิทธิพลชี้นำแนวทางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของไทย ซึ่งแนวทางการพัฒนาดังกล่าวนั้น ได้ส่งผลให้เกิดการก่อสร้างโครงการเขื่อนปากมูลขึ้น