กลวิธีการนำเสนอพุทธธรรมในนวนิยายอิงธรรมะของสุชีพ ปุญญานุภาพ

Abstract

ศึกษาวิเคราะห์กลวิธีการนำเสนอพุทธธรรมในนวนิยายอิงธรรมะของสุชีพ ปุญญานุภาพ ซึ่งมีการใช้กลวิธีการนำเสนอในรูปแบบนวนิยายที่อิงอาศัยลักษณะของวรรณคดีพุทธศาสนา และมีการอ้างอิงข้อมูลหลักฐานจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท จากการศึกษาพบว่า ผู้แต่งนำเสนอหลักธรรมด้วยการผูกเรื่องตามรูปแบบนวนิยายที่ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของการเป็นวรรณกรรมศาสนา ด้วยการใช้กลวิธีการนำเสนอที่สัมพันธ์กับลักษณะของวรรณคดีพุทธศาสนา ได้แก่ การนำเอาเหตุการณ์ในพุทธประวัติมาเป็นโครงเรื่อง การสร้างโครงเรื่องย่อยที่ดัดแปลงจากอรรถกถาในนิบาตชาดก การยกอุทาหรณ์และการเล่าเรื่องแทรก การเปิด-ปิดเรื่องที่ได้รับอิทธิพลจากวรรณคดีพุทธศาสนา การใช้ตัวละครที่เป็นบุคคลในพุทธประวัติ การใช้ฉากอินเดียสมัยพุทธกาล การใช้บทสนทนาถาม-ตอบเพื่อแสดงหลักธรรม สำหรับกลวิธีทางภาษาที่ใช้ในการนำเสนอหลักพุทธธรรมนั้นประกอบด้วย การยกพุทธพจน์และพุทธภาษิต การสอดแทรกคำประพันธ์ร้อยกรองในรูปแบบบทเพลง โศลกและฉันท์ การใช้สำนวนโวหาร ภาพพจน์ความเปรียบและสัญลักษณ์ นอกจากนี้ยังมีการใช้คำภาษาบาลี คำศัพท์ทางพระพุทธศาสนาและสำนวนภาษาที่คล้ายกับในคัมภีร์พุทธศาสนา กลวิธีดังกล่าวผู้แต่งนำมาปรับใช้ในการนำเสนอด้วยรูปแบบนวนิยายได้อย่างสอดคล้องกลมกลืน ทำให้การนำเสนอหลักพุทธธรรมมีความน่าสนใจ ชัดเจนและน่าเชื่อถือ อีกทั้งกลวิธีการนำเสนอเหล่านี้ยังมีบทบาทและความสำคัญ ในการช่วยสร้างความรู้ความเข้าใจหลักธรรมตามแนวทางพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาท ซึ่งมุ่งเน้นในเรื่องการประพฤติปฏิบัติเพื่อพัฒนาตนเองทั้งในด้านจริยธรรมและความประพฤติ โดยมีสติปัญญาเป็นเครื่องมือกำกับอันนำไปสู่ความเข้าใจในหลักไตรลักษณ์ ทำให้ไม่เกิดความยึดมั่นถือมั่นจนมีความสุขหรือความทุกข์กับชีวิตมากจนเกินไป นอกจากนี้การนำเสนอนวนิยายที่มีการอ้างอิงข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนา ยังเป็นการประมวลรวบรวมความรู้เกี่ยวกับประเทศอินเดียโบราณทั้งในด้านสังคม วัฒนธรรม การเมืองการปกครองตลอดจนภูมิศาสตร์และธรรมชาติวิทยา ถือได้ว่าผลงานนวนิยายอิงธรรมมะของสุชีพ ปุญญานุภาพเป็นแบบอย่างของการนำเสนอหลักพุทธธรรมด้วยรูปแบบนวนิยายในยุคแรกเริ่ม อันเป็นแนวทางให้แก่นักเขียนในยุคต่อมา