การทดสอบทฤษฎีตัวแนะพหุคูณ : การขจัดอิทธิพลของการเว้นระยะ ที่มีต่อการระลึกเสรีด้วยจินตนภาพตัวเลข

Abstract

ปรากฏการณ์อย่างหนึ่งที่พบในการทดลองความจำทุกแบบก็คือ เมื่อระยะห่างระหว่างการเสนอซ้ำของข้อกระทงยิ่งมาก คะแนนระลึกได้ของข้อกระทงที่เสนอซ้ำนั้นยิ่งสูง ปรากฏการณ์นี้จึงได้ชื่อว่า อิทธิพลของการเว้นระยะ ปรากฏการณ์อิทธิพลของการเว้นระยะเป็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ เนื่องจากมีความทั่วไปสูงและไม่สามารถทำนายด้วยกฎความจำที่มีอยู่ ทฤษฎีที่ได้รับการเสนอให้ใช้อธิบายปรากฏการณ์อิทธิพลของการเว้นระยะมีหลายทฤษฏี แม้ว่าบางทฤษฎีจะมีข้อมูลเชิงประจักษ์สนับสนุนเป็นอย่างดี แต่ก็ยังไม่มีทฤษฎีใดที่สามารถทำนายปรากฏการณ์นี้ได้อย่างถูกต้องสมบูรณ์ ในบรรดาทฤษฏีเหล่านี้ ทฤษฏีตัวแนะพหุคูณของอาร์เธอร์ ดับบลิว เมลตัน เป็นทฤษฏีหนึ่งที่ได้รับการเสนอให้ใช้อธิบายปรากฏการณ์อิทธิพลของการเว้นระยะที่พบในการระลึกเสรี ทฤษฏีตัวแนะพหุคูณมีข้อสมมุติเบื้องต้นว่า คำคำหนึ่งถ้าปรากฏ 2 ครั้งโดยมีคำแวดล้อมของครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 แตกต่างกัน จำนวนตัวแนะที่แตกต่างกันจะมีมากกว่าการปรากฏซ้ำที่มีคำแวดล้อมของครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 เหมือนกัน จำนวนตัวแนะแตกต่างที่เพิ่มขึ้นนี้จะช่วยดึงคำได้มากขึ้นในเวลาระลึก และระยะห่างระหว่างการสเนอซ้ำยิ่งมากโอกาสที่ตัวแนะของการเสนอครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 จะแตกต่างกันยิ่งมีมาก จึงทำให้มีระยะห่างมากระหว่างการเสนอซ้ำระลึกได้ดีกว่าการที่มีระยะห่างน้อย ในการวิจัยครั้งนี้ผู้วิจัยได้สร้างเงื่อนไขการทดลองเพื่อทดสอบทฤษฏีตัวแนะพหุคูณ ตัวแปรอิสระที่ศึกษามี 3 ตัว คือ ตัวแปรแนะในขณะเสนอคำ เป็นตัวแปรระหว่างผู้รับการทดลอง มี 5 ระดับหรือ 5 กลุ่มคือกลุ่มที่ 1 ไม่มีตัวแนะในขณะเสนอคำเป็นกลุ่มควบคุม ในกลุ่มที่ 2 ผู้รับการทดลองใช้จินตนภาพตัวเลขตัวเดียวกันเป็นตัวแนะช่วยจำคำทั้ง 2 ครั้งเสนอ กลุ่มที่ 3 ผู้รับการทดลองใช้จินตนภาพตัวเลขคนละตัวในการจำคำทั้ง 2 ครั้ง กลุ่มที่ 4 ไม่ได้รับคำสั่งให้ใช้ตัวแนะ แต่มีตัวเลขตัวเดียวกันคู่กับคำที่ต้องจำทั้ง 2 ครั้งเสนอ และกลุ่มที่ 5 ได้รับคำสั่งเช่นเดียวกับกลุ่มที่ 4 แต่มีตัวเลขต่างตัวกันในการเสนอซ้ำตัวแปรอิสระตัวที่ 2 คือระยะห่างซึ่งมี 6 ระยะได้แก่ 0, 2, 4, 8, 16 และ 32 คำคั่นระหว่างการเสนอคำครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 เป็นตัวแปรภายในผู้รับการทดลองและตัวแปรที่ 3 เป็นตัวแปรตัวแนะในขณะระลึก คือ ผู้รับการทดลองแต่ละคนระลึกเสรี 2 ครั้งครั้งที่ 1 ไม่มีตัวแนะในการระลึกแต่ครั้งที่ 2 มีตัวเลขเสนอให้ในกระดาษคำตอบเป็นตัวแนะช่วยการระลึก จึงเป็นตัวแปรภายในผู้รับการทดลองเช่นกัน ทฤษฏีตัวแนะพหุคูณทำนายว่า อิทธิพลของการเว้นระยะจะหายไป ในเงื่อนไขจิตนภาพตัวเลขเหมือนและจินตนภาพตัวเลขต่าง ไม่ว่าจะมีหรือไม่มีตัวแนะในขณะระลึก และในเงื่อนไขตัวแนะตัวเลขเฉพาะเมื่อมีตัวแนะในขณะระลึกเงื่อนไขตัวแนะต่างจะมีคะแนนระลึกได้สูงกว่าเงื่อนไขตัวแนะเหมือน ไม่ว่าจะใช้จินตนภาพหรือไม่ ผลการทดลองปรากฏว่า สมมุติฐานจากทฤษฎีตัวแนะพหุคูณไม่ได้รับการสนับสนุนเป็นส่วนใหญ่อิทธิพลของการเว้นระยะในเงื่อนไขจินตนภาพตัวเลขเหมือนมิได้หายไป และคะแนนระลึกได้ในเงื่อนไขตัวแนะต่างไม่แตกต่างกับเงื่อนไขตัวแนะเหมือน ผู้วิจัยสันนิษฐานว่า อิทธิพลของการเว้นระยะที่มีต่อการระลึกเสรีมีสาเหตุอยู่ที่ประสิทธิภาพ 2 ประการของตัวแนะ คือ ประสิทธิภาพของการเข้าถึงได้ และประสิทธิภาพในการดึงคำที่ต้องจำ ระยะห่างมากมีประสิทธิภาพประการใดประการหนึ่งหรือทั้ง 2 ประการสูงกว่าระยะห่างน้อย การระลึกที่ระยะห่างมากจึงดีกว่าที่ระยะห่างน้อย