ปัญหาการยกฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาล : ศึกษาเฉพาะกรณีสุขาภิบาลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

สุขาภิบาล เป็นหน่วยการปกครองท้องถิ่นรูปแบบแรกของประเทศไทยที่มีวิวัฒนาการมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งแม้ว่าสุขาภิบาลจะถูกยกเลิกไปเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองเมื่อปี พ.ศ. 2475 โดยนำรูปแบบเทศบาลมาใช้แทน แต่สุขาภิบาลก็ได้ถูกนำกลับมาใช้อีกครั้งหนึ่งในปีพ.ศ. 2495 แต่จัดในรูปแบบคณะกรรมการ (commission form)และการที่มีสมาชิกทั้งโดยตำแหน่งและโดยการแต่งตั้งรวมอยู่ด้วย และรวมทั้งสุขาภิบาลส่วนหนึ่งบริหารโดยข้าราชการทำให้สุขาภิบาลถูกมองว่า เป็นองค์การปกครองท้องถิ่นที่ไม่ตรงตามหลักการปกครองตนเอง จึงควรส่งเสริมและสนับสนุนให้ยกฐานะสุขาภิบาลขึ้นเป็นเทศบาล การศึกษาวิจัย จึงมุ่งเน้นที่จะวัดความคิดเห็นในการยกฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาลของประธานกรรมการฯ และกรรมการสุขาภิบาล ทั้งที่มาโดยตำแหน่งและโดยการเลือกตั้ง รวมทั้งอุปสรรคและปัญหา การศึกษาเป็นการศึกษาเฉพาะกรณีสุขาภิบาลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ผลสรุปของการศึกษาวิจัยจะพบว่า หลักเกณฑ์เรื่องรายได้ จำนวนประชากร และความหนาแน่นจะเป็นปัญหาอุปสรรคในการยกฐานะสุขาภิบาลขึ้นเป็นเทศบาล ซึ่งกรรมการสุขาภิบาลเห็นว่าควรจะแก้ไขหลักเกณฑ์ที่ไม่เหมาะสม และควรยกฐานะสุขาภิบาลให้เป็นเทศบาล เพื่อให้เกิดความเป็นประชาธิปไตยและสอดคล้องกับหลักการปกครองตนเองโดยอิสระ แต่อย่างไรก็ตามความแตกต่างของที่มา ทำให้กรรมการสุขาภิบาลโดยตำแหน่งเห็นว่ารูปแบบสุขาภิบาลก็ยังพอใช้ได้ และทำให้กรรมการสุขาภิบาลโดยการเลือกตั้งขาดการกระตือรือร้นที่จะริเริ่มผลักดัน ทำให้การขอยกฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาลที่ผ่านมาเป็นเพียงความคิดและความตั้งใจเท่านั้น