โครงข่ายเส้นทางรถประจำทางและศักยภาพของปฏิสัมพันธ์ทางพื้นที่ ในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยนี้แบ่งพื้นที่ศึกษาเป็น 2 บริเวณ คือ บริเวณย่านที่อยู่อาศัยทางเหนือของกรุงเทพมหานคร โดยกำหนดให้เป็นบริเวณการกำเนิดการเดินทาง 20 พื้นที่ย่อย และบริเวณบริการของโครงข่ายเส้นทางรถประจำทาง โดยกำหนดให้เป็นบริเวณการดึงดูดการเดินทาง ซึ่งครอบคลุมพื้นที่กรุงเทพมหานครทั้งหมด แบ่งเป็น 75 พื้นที่ย่อย จำนวนการปฏิสัมพันธ์ทางพื้นที่ระหว่างพื้นที่ย่อย ได้จากการคำนวณตามแบบจำลองแรงดึงดูดที่ไจก้าพัฒนาไว้ในปี 2525 ส่วนความเชื่อมโยงภายในโครข่ายเส้นทางรถประจำทาง ได้จากการคำนวณตามวิธีการทางเมทริกซ์ ตามหลักการวิเคราะห์โครงข่าย ผลการวิจัยพบว่า 1) พื้นที่ย่อยที่มีศักยภาพของปฏิสัมพันธ์ทางพื้นที่สูง ได้แก่ พื้นที่เขตพระนคร สัมพันธวงศ์ พญาไท และปทุมวัน รวมทั้งบริเวณที่อยู่อาศัยหนาแน่นทางเหนือในเขตบางเขน และอำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 2) พื้นที่ย่อยที่มีค่าความเชื่อมโยงสูงสุด ได้แก่ เขตพระนครพญาไท และปทุมวัน 3) ค่าดัชนีความเชื่อมโยงภายในโครงข่ายเส้นทางรถประจำทาง เท่ากับ 0.58 นับว่ามีความเชื่อมโยงในระดับปานกลาง และจำนวนการต่อรถสูงสุดระหว่างคู่พื้นที่เท่ากับ 3 ต่อ 4) ความสัมพันธ์ระหว่างศักยภาพของปฏิสัมพันธ์ทางพื้นที่และความเชื่อมโยงภายในโครงข่ายเส้นทางรถประจำทาง มีความสัมพันธ์กันในระดับปานกลาง (ค่าภ=0.547) อย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ .05 จึงสามารถสรุปได้ว่า การจัดเส้นทางภายในโครงข่ายรถประจำทางในกรุงเทพมหานคร มีประสิทธิภาพค่อนข้างสูง