การศึกษาการจัดการความรู้ผ่านการสื่อสารบนเว็บล็อก

Abstract

งานวิจัยนี้ใช้กรอบแนวคิดเรื่องการจัดการความรู้ (knowledge Management) และแนวคิดเรื่องชุมชนแนวปฏิบัติ (Community of Practice) เพื่อศึกษาปัญหานำวิจัย 3 ข้อ ดังนี้ (1) บล็อกเกอร์ไทยส่วนใหญ่มีวิธีการจัดการความรู้หรือเนื้อหาบนเว็บบล็อกของตนเองอย่างไร (2) แนวคิดเรื่องชุมชนปฏิบัติเข้ามามีส่วนสนับสนุนให้บล็อกเกอร์แลกเปลี่ยน เรียนรู้ระหว่างกันและกัน และนำความรู้นั้นไปใช้ หรือไม่ อย่างไร และ (3) ปัจจัยใดบ้างที่เป็นอุปสรรคขัดขวางในการจัดการความรู้บนบล็อก โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพและวิธีวิจัยเชิงปริมาณด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และการสำรวจความคิดเห็นด้วยแบบสอบถาม ตามลำดับ ผลการวิจัยในภาพรวม พบว่า บล็อกเกอร์ไทยส่วนใหญ่มีวิธีจัดการความรู้หรือเนื้อหาอยู่ในระดับปานกลาง ในเรื่องการบ่งชี้ความรู้ การสร้างและแสวงหาความรู้ การประมวลและกลั่นกรองความรู้ การแบ่งปันและแลกเปลี่ยนความรู้ การนำความรู้ไปใช้ และการปรับปรุงทบทวนความรู้ อย่างไรก็ตามจากผลการวิจัย พบว่า บล็อกเกอร์ไทยมีวิธีการจัดการความรู้อยู่ในระดับมาก ในเรื่องการเข้าถึงและการเผยแพร่ความรู้โดดเด่นกว่าเรื่องอื่นๆ ในกระบวนการจัดการความรู้ทั้งหมด แสดงให้เห็นว่าบล็อกเกอร์สามารถประยุกต์และใช้เทคโนโลยีการสื่อสารรูปแบบใหม่อย่าง "เว็บล็อก" ได้อย่างดี นอกจากนี้ผลการวิจัยยังระบุอีกด้วยว่ามีบล็อกเกอร์เพียงจำนวนน้อยที่มีปฏิสัมพันธ์อย่างสนิทสนมกับผู้อ่านบล็อกหรือบล็อกเกอร์คนอื่นๆ เท่านั้น กล่าวคือ อัตราการเติบโตขององค์ความรู้ภายในชุมชนบล็อกไทยอยู่ระดับปานกลาง เนื่องจากการมีส่วนร่วมในชุมชนของบล็อกเกอร์ยังอยู่ในปริมาณน้อยและขาดการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างบล็อกเกอร์ด้วยกันเอง ถึงแม้ว่า พัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของเทคโนโลยีการสื่อสารอย่าง "บล็อก" ทำให้มนุษย์ต้องเปลี่ยนแปลงวิธีการดำเนินชีวิตอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ การมีส่วนร่วมในชุมชนนั้นมีพื้นฐานจากการปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์ และระหว่างมนุษย์ด้วยกันเอง จึงไม่สามารถอาศัยปัจจัยด้านเทคโนโลยีการสื่อสารเพียงปัจจัยเดียวเป็นตัวชี้วัดหรือกำหนดในมนุษย์มีส่วนร่วมในชุมชนได้