การดำเนินการจัดหลักสูตรท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมของโรงเรียนนำร่องโครงการกองทุนหมู่บ้านสืบสานด้วยโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาร้อยเอ็ด

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพและปัญหาการดำเนินการจัดหลักสูตรท้องถิ่น กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมของโรงเรียนนำร่อง โครงการกองทุนหมู่บ้านสืบสานด้วยโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาร้อยเอ็ด ประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ คณะกรรมการจัดทำหลักสูตรในระดับจังหวัด 7 คน ผู้บริหารและครูผู้สอนจากโรงเรียนนำร่อง 72 คน รวมทั้งสิ้น 79 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และแบบศึกษาเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา แจกแจงความถี่ และหาค่าร้อยละ ผลการวิจัยพบว่า 1. การดำเนินการจัดทำหลักสูตรในระดับจังหวัด มีการแต่งตั้งคณะทำงานตามความรู้ความสามารถ และศึกษาข้อมูลพื้นฐานทางด้านสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองก่อนจัดทำหลักสูตร กำหนดเนื้อหาสาระของหลักสูตรโดยยึดหลักมีประโยชน์และคุณค่าต่อผู้เรียน กำหนดกิจกรรมการเรียนรู้ และวิธีการวัดผลและประเมินผลโดยคำนึงถึงความสอดคล้องกับ วัย ความรู้ ความสามารถของผู้เรียนและเน้นการวัดผลประเมินที่หลากหลาย การคัดเลือกโรงเรียนที่จะนำหลักสูตรไปใช้ พิจารณาจากเป็นโรงเรียนระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาในแต่ละอำเภอโดยหน่วยงานพัฒนาชุมชน และกำหนดเกณฑ์และขอบเขตการประเมินผลหลักสูตรไว้ แต่ไม่ได้ดำเนินการประเมินผลหลักสูตร ปัญหาที่พบส่วนใหญ่ ได้แก่ ไม่มีความชัดเจนในการแต่งตั้งมอบหมายผู้ประเมินผลการจัดหลักสูตร 2. การนำหลักสูตรไปใช้มี 3 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านการเตรียมการจัดหลักสูตร โรงเรียนจัดประชุมวางแผนการจัดหลักสูตรประสานงานติดต่อขอความร่วมมือ เตรียมความพร้อมของบุคลากรโดยประชุมชี้แจง จัดตารางสอนโดยยึดโครงสร้างของหลักสูตรและจัดแบบยืดหยุ่น เตรียมอาคารสถานที่ เตรียมหลักสูตรและเอกสารประกอบหลักสูตร สื่อวัสดุการสอน โดยการติดต่อกับหน่วยงานที่รับผิดชอบ และส่งเสริมให้ครูใช้ทรัพยากรหรือแหล่งการเรียนรู้ในท้องถิ่น เตรียมการวัดผลและประเมินผล โดยการศึกษาเอกสารตำรา เตรียมการนิเทศโดยประชุมแต่งตั้งคณะกรรมการนิเทศในเรื่องการผลิตสื่อ และใช้แหล่งการเรียนรู้ในท้องถิ่น มีการประชาสัมพันธ์หลักสูตรโดยการประชุมชี้แจงครูผู้สอน ผู้ปกครอง ชุมชน ซึ่งผู้มีส่วนร่วมในการเตรียมการจัดหลักสูตร ได้แก่ ผู้บริหาร ครูผู้สอน ผู้ปกครองและชุมชน ปัญหาที่พบส่วนใหญ่ ได้แก่ สิ่งพิมพ์เกี่ยวกับกองทุนหมู่บ้านไม่เพียงพอ และขาดงบประมาณ 2) ด้านการดำเนินการจัดหลักสูตร มีการวางแผนการสอน จัดกิจกรรมการเรียนการสอนและกิจกรรมเสริมหลักสูตรโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ เลือกใช้สื่อการสอนที่สอดคล้องกับจุดประสงค์และเนื้อหาและใช้สื่อจากแหล่งเรียนรู้ในชุมชน วัดผลและประเมินผลหลังเรียน มีการสอนซ่อมเสริม นิเทศติดตามผลการเรียนเพื่อแก้ปัญหาของผู้เรียนโดยใช้การสนทนาซักถามทางวิชาการ และผู้มีส่วนร่วมในการดำเนินการจัดหลักสูตร ประกอบด้วย ครูผู้สอน ผู้เรียน ผู้ปกครองและชุมชน ปัญหาที่พบส่วนใหญ่ ได้แก่ ขาดสื่อสิ่งพิมพ์เรื่องกองทุนหมู่บ้าน เวลาในการจัดกิจกรรมไม่เพียงพอ และขาดงบประมาณและ 3). ด้านการนิเทศติดตามผลการจัดหลักสูตร นิเทศติดตามผลการเตรียมการจัดหลักสูตรโดยผู้บริหาร ซึ่งกิจกรรมที่ใช้ คือ การสนทนาซักถาม และมีการนิเทศติดตามผลการดำเนินการจัดหลักสูตรโดยผู้บริหาร ภาคเรียนละ 1 ครั้ง ซึ่งกิจกรรมที่ใช้คือ การจัดนิทรรศการและการเยี่ยมชั้นเรียน ปัญหาที่พบส่วนน้อยได้แก่ ขาดการกำหนดแนวทางการนิเทศติดตามผลที่ชัดเจน นิเทศไม่ต่อเนื่อง และขาดเครื่องมือการนิเทศติดตามผล