บทบาทของพนักงานสอบสวนในการดำเนินกระบวนการเรียกประกันทัณฑ์บน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 46 : ศีกษาเฉพาะกรณีก่อนมีการกระทำความผิด

Abstract

การดำเนินกระบวนการทางอาญาของพนักงานสอบสวนในการเรียกประกันทัณฑ์บนตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 46 เป็นการบังคับใช้วีการเพื่อความปลอดภัยที่มีมูลฐานมาจาก "สภาพอันตาย" ของบุคคลที่จะก่อเหตุร้ายฯ โดยอาศัยหลัก "เหตุอันสมควร" (probable cause) มาประกอบการวินิจฉัย ซึ่งมุ่งผลในการป้องกันมิให้มีการกระทำความผิดเกิดขึ้น (ก่อนมีการกระทำความผิด) จึงต่างไปจากการดำเนินกระบวนการเพื่อวัตถุประสงค์ในการลงโทษอันเป็นการแก้แค้น ข่มขู่ ปรับปรุง แก้ไข ผู้ที่ได้กระทำความผิดมาแล้ว ความสำคัญในการดำเนินกระบวนการเรียกประกันทัณฑ์บน มิใช่อยู่ที่การวินิจฉัย "สภาพอันตราย" และหลัก "เหตุอันสมควร" (probable cause) เท่านั้น จากผลการศึกษาวิจัยพบว่ายังขึ้นอยู่กับ "ดุลพินิจเบื้องต้น" ของพนักงานสอบสวนในการตัดสินใจเริ่มต้นดำเนินการแห่งคดีอีกด้วย สำหรับปัจจัยพื้นฐานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว ย่อมขึ้นอยู่กับ "แนวทาง" ในการดำเนินกระบวนการเรียกประกันทัณฑ์บนที่ชัดเจนและเหมาะสม ซึ่งปัจจุบันไม่มีกำหนดไว้เป็นแนวทางสำหรับปฏิบัติ จึงส่งผลให้เกิดการลังเลสงสัยต่ออำนาจหน้าที่ในการดำเนินกระบวนการให้สมความมุ่งหมายและเป็นอุปสรรคสำคัญที่ลดบทบาทของพนักงานสอบสวนในการควบคุมอาชญากรรมลงไปครึ่งหนึ่งของกระบวนการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรม เนื่องจากพนักงานสอบสวนมักจะหันเหไปดำเนินกระบวนการ เพื่อวัตถุประสงค์ในการลงโทษ ซึ่งมีแนวทางการดำเนินการที่ชัดเจนกว่า ในการศึกษาวิจัยนี้ มีความมุ่งหมายเพื่อจุดประกายในความคิดส่องให้เห็นแนวทางไปสู่จุดหมาย ด้วยการให้ข้อคิดพินิจพิจารณาสำหรับพนักงานสอบสวนในการใช้ดุลพินิจดำเนินกระบวนการเรียกประกันทัณฑ์บน ก่อนมีการกระทำความผิดอาญา ให้เกิดความมั่นใจไม่ลังเลสงสัยในทางปฏิบัติอีกทั้งเพื่อเชื่อมโยงประสานกลไกในระบบความยุติธรรมทางอาญาของรัฐ เช่น อัยการและศาล ให้สอดคล้องกลมกลืนครบกระบวนการที่มีอยู่ และเพื่อผลในการควบคุมอาชญากรรมที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น แต่ทั้งนี้การดำเนินกระบวนการดังล่าวจะต้องยึดอยู่ในหลักการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน (Due Process) ควบคู่กันไปด้วย ซึ่งอาจจะมีการแก้ไข ปรับปรุงบัญญัติกฎหมายในส่วนนี้และส่วนเกี่ยวข้องบ้าง อย่างไรก็ตามไม่อาจคำนึงเฉพาะที่มุ่งให้ความคุ้มครองเพียงอย่างเดียว ควรจะได้คำนึงถึงความสงบเรียบร้อยและความมั่นคงปลอดภัยของสังคม ซึ่งเป็นเจตนารมย์สูงสุดในการบังคับใช้กฎหมายอาญา