การศึกษาวิชาช่างสิบหมู่ในระบบโรงเรียนระหว่างพุทธศักราช 2455-2532 : การวิเคราะห์เชิงประวัติศาสตร์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา พัฒนาการ อุปสรรคปัญหา และการแก้ไขปัญหาการศึกษาวิชาช่างสิบหมู่ในระบบโรงเรียนระหว่างพุทธศักราช 2455-2532 โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ ผลการวิจัยพบว่า ช่างฝีมือไทยที่สร้างสรรค์การช่างฝีมือหลายประเภทได้มีการสืบสานและถ่ายทอดตามแผนโบราณนอกระบบโรงเรียน นับมีประวัติความเป็นมาอันยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัยและอยุธยา แต่มาใช้คำว่า “ช่างสิบหมู่” ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ส่วนประวัติความเป็นมาของการศึกษาวิชาช่างสิบหมู่ในระบบโรงเรียนพบว่า กระทรวงศึกษาธิการได้นำแนวคิดวิชาช่างสิบหมู่จากการศึกษาแผนโบราณมาปรับใช้ในระบบโรงเรียน โดยจัดการศึกษาที่โรงเรียนหัตถกรรมราชบุรณเมื่อ พ.ศ. 2455 และโรงเรียนเพาะช่างในระหว่าง พ.ศ. 2456-2503 เพื่อผลิตช่างเขียน ช่างแกะสลัก ช่างไม้ ช่างปั้น ช่างถม ช่างกลึง ช่างเงิน และช่างทอง ตามหลักสูตรการหัตถกรรมที่มีเวลาเรียน 3 ปี ในแผนกโรงงาน ด้านอุปสรรคปัญหาการศึกษาพบว่า วิชาช่างสิบหมู่เป็นวิชาช่างไทยสมัยโบราณที่ต้องใช้เวลาศึกษานาน เพราะต้องฝึกทักษะการช่างมาก มีความสำคัญน้อยกว่าวิชาหนังสือ และไม่สามารถตอบสนองความต้องการของผู้เรียนในระบบโรงเรียน ดังนั้นกระทรวงศึกษาธิการจึงแก้ไขปัญหาการศึกษาโดยให้กรมศิลปากรสอนแผนกช่างสิบหมู่ในโรงเรียนศิลปศึกษาใน พ.ศ. 2496-2498 ส่วนโรงเรียนเพาะช่างซึ่งปัจจุบันคือสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตเพาะช่าง มีการศึกษาวิชาช่างสิบหมู่ในระดับอุดมศึกษาตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง สาขาศิลปะประจำชาติตั้งแต่ พ.ศ. 2517-2532 ต่อมา พ.ศ. 2533 กรมศิลปากรมีการสอนวิชาช่างสิบหมู่นอกระบบโรงเรียนที่ศูนย์ฝึกอบรมช่างสิบหมู่สุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี