ศึกษาการเปลี่ยนแปลงสมรรถภาพและพยาธิสภาพของไต หลังได้รับพิษงูแมวเซา ในขนาดพิษและระยะเวลาต่าง ๆ กันในหนูแรท

Abstract

การทดลองนี้ทำขึ้นเพื่อศึกษาผลของพิษงูแมวเซาต่อการเปลี่ยนแปลงสมรรถภาพและพยาธิของไตโดยใช้หนูแรทเพศผู้ที่โตเต็มที่แล้ว น้ำหนักประมาณ 250-350 กรัม จำนวน 252 ตัว แบ่งหนูแรทออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ กลุ่มแรกกทำการศึกษาทางสมรรถภาพของไต กลุ่มหลังทำการศึกษาทางพยาธิวิทยาของเนื้อเยื่อไต โดยแต่ละกลุ่มแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มย่อย ดังนี้คือกลุ่มย่อยที่ 1 เป็นกลุ่มควบคุมโดยฉีดน้ำเกลือที่ปราศจากเชื้อโรคร้อยละ 0.9 ในขนาด 1 มล./กก.ของน้ำหนักตัว กลุ่มย่อยที่ 2 ฉีดพิษงูแมวเซาขนาด 1 มก./กก.ของน้ำหนักตัว และกลุ่มย่อยที่ 3 ฉีดพิษงูแมวเซาขนาด 2 มก/กก.ของน้ำหนักตัวเข้าทางกล้ามเนื้อต้นขาขวา กลุ่มย่อยที่ 2 และ 3 รวมเรียกว่ากลุ่มทดลอง ทำการศึกษาสมรรถภาพของไตและพยาธิสภาพของเนื้อเยื่อไตที่ 1 3 6 24 72 120 และ 168 ซม. จากการศึกษาพบว่าพิษงูแมวเซาทั้งขนาด 1 และ 2 มก./กก. ของน้ำหนักตัวทำให้หนูแรททุกตัวมีปัสสาวะออกน้อยลงในชม.แรก ประมาณร้อยละ 10 ไม่มีปัสสาวะออก ร้อยละ 60 พบมีฮีโมโกลบินในปัสสาวะภายหลังได้รับพิษ 3 และ 6 ซม. นอกจากนี้หนูแรทร้อยละ 40 ที่ได้รับพิษงูขนาด 2 มก./กก. มีภาวะเลือดออกมากทางจมูกและปากหลังได้รับพิษงูนาน 6 ซม. ส่วนในกลุ่มเวลา 24 72 120 และ 168 ซม. หลังได้รับพิษไม่พบภาวะไม่มีปัสสาวะออกหรือพบฮีโมโกลบินปัสสาวะหรือมีภาวะเลือดออกมากทางจมูกและปาก ในกลุ่มระยะ1-6ซม.หลังได้รับพิษงูพบว่าปริมาณเม็ดเลือดอัดแน่นเพิ่มสูงขึ้นจากกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิตที่ทั้งสองขนาดพิษ หลังจากนั้นจะกลับสู่ปกติหรือต่ำกว่าปกติเล็กน้อย ไปจนสิ้นสุดการทดลอง ความเข้มข้นของโปตัสเซียม แคลเซียม ฟอสฟอรัส ครีอะตินีนและยูเรียไนโตรเจนในพลาสมาเพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติทั้งสองขนาดพิษ ส่วนความเข้มข้นของโซเดียมในพลาสมาเพิ่มสูงขึ้นเฉพาะกลุ่มที่ได้รับพิษงูขนาด 2 มก./กก. เท่านั้น และความเข้มข้นของคลอไรด์ในพลาสมาเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย ค่าเฟรคชั่นของการขับถ่ายอีเล็คโทรลัยท์เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในขณะที่อัตราการกรองของไต อัตราการกรองของอีเล็คโทรลัยท์ อัตราขับถ่ายปัสสาวะและอัตราการขับถ่ายอีเล็คโทรลัยท์ลดลง ค่าเคลียแรนซ์ของครีอะดินีน ยูเรียไนโตรเจน อีเล็กโทรลัยท์และออสโยลาลิคีลดลง ในขณะที่ค่าเลียแรนซ์ของน้ำอิสระเพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ อัตราส่วนของออสโมลาลิตีในปัสสาวะต่อพลาสมาลดลง ในช่วง 15-20 ซม. หลังให้พิษทั้งสองขนาดพบว่าหนูแรทตายร้อยละ 30 ส่วนหนู ที่รอดชีวิตนั้นพบว่าสมรรถภาพของไตค่อยๆ ดีขึ้น ตลอดการทดลองไม่พบการตายของหนูแรทที่รอดชีวิตหลังจาก 24 ชม.ไปแล้ว การศึกษาทางพยาธิสภาพของไตพบว่าโกลเมอรูไลของกลุ่มควบคุมมีเลือดคั่งเป็นปริมาณเล็กน้อยถึงปานกลาง (1˙-2˙) ในระยะเวลา 1-6 ชม. หลอดฝอยไตมีการเสื่อมสลายชนิดไฮยาไลน์ ดรอบเล็ทและพบแวคคูโอลกระจายเป็นหย่อมๆ เป็นปริมาณเล็กน้อย (1˙) ตลอดการทดลอง การเปลี่ยนแปลงของโกลเมอรูไลของหนูแรทที่ได้รับพิษงูทั้งสองขนาดพิษพบมีเลือดคั่งในโกลเมอรูไลเป็นปริมาณเล็กน้อยถึงปานกลาง (1˙-2˙) เช่นเดียวกับกลุ่มควบคุมแต่ระยะเวลาที่พบและความรุนแรงเกิดขึ้นมากกว่า กลุ่มที่ได้รับพิษงูขนาด 2 มก./กก.จะมีวามรุนแรงกว่ากลุ่มอื่น ใน 1 ชม.แรกหลังฉีดพิษทั้งสองขนาดพบธร็อมไบในโกลเมอรูไลซึ่งไม่พบในกลุ่มควบคุมและในกลุ่มช่วงระยะเวลาอื่น พบการเสื่อมสลายชนิดไฮยาไลสน์ ครอบเล็ทและเกิดแวคคูโอลกระจายเป็นปริมาณเล็กน้อย (1˙) จนถึงกระจายอยู่มากมายทั่งไป (3˙) ในเซลล์หลอดฝอยไต 24 ชม.หลังฉีดพิษขนาด 1 มก./กก.พบการตายของหลอดฝอยไตแบบเฉียบพลันเกิดขึ้นเป็นหย่อมๆ ปริมาณเล็กน้อย (1˙) และในกลุ่มที่ได้รับพิษ 2 มก./กก. พบเช่นเดียวกันกระจายอยู่ทั่วไป (3˙) และมีการกระจายค่อนข้างอยู่ในหน่วยไตเดียวกัน ซึ่งจะเห็นได้ว่ากลุ่มที่ได้รับพิษงูขนาด 2 มก./กก. มีความรุนแรงมากกว่ากลุ่มที่ได้รับพิษขนาด 1 มก./กก. พยาธิสภาพนี้พบในหนูแรทร้อยละ 25 ในแต่ละขนาดพิษ ภายหลัง 24 ชม.ไปแล้วไม่พบลักษณะของการตายของหลอดฝอยไตแบบเฉียบพลันในกลุ่มแรททั้งสองขนาดพิษเลย จากข้อมูลทั้งหมดนี้พอจะสรุปได้ว่าพิษงูแมวเซาทำให้พยาธิสรีรวิทยาของไตเปลี่ยนแปลงไปทำให้เกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน โดยหลักฐานที่ได้จากการทดลองนี้มีแนวโน้มเนื่องจากสาเหตุที่บ่งชี้ไปทางผลของพิษงูต่อระบบไหลเวียนเลือดมากกว่าสาเหตุของพิษงูโดยตรงต่อหลอดฝอยไต และระยะวิกฤตของการนำไปสู่ภาวะไตวายเฉียบพลันคือระยะ 1-24 ชม. หลังได้รับพิษงู ซึ่งความรุนแรงขึ้นกับขนาดของพิษงูที่ได้รับ ถ้าผ่านพ้นระยะนี้แล้วสมรรถภาพของไตจะกลับเข้าสู่ภาวะปกติหรือเกือบปกติเช่นเดียวกับพยาธิสภาพของไตที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงมากนักและหนูแรทที่รอดชีวิตจากระยะนี้แล้วสามารถดำรงชีวิตต่อไปได้