ความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะเชิงสัณฐานและการระบายอากาศเมืองในพื้นที่พัฒนาหนาแน่นของกรุงเทพมหานครชั้นใน

Abstract

การศึกษาในครั้งนี้ต้องการค้นหาความสัมพันธ์ ระหว่างลักษณะเชิงสัณฐานของเมืองต่อการระบายอากาศระดับตัวบุคคล (pedestrian level) ในพื้นที่พัฒนาหนาแน่นของกรุงเทพมหานครชั้นใน แม้ว่าจะมีแนวคิดเกี่ยวกับเรื่องสัณฐานเมืองส่งผลต่อการระบายอากาศเมืองมา ช้านานแล้ว แต่ก็ยังไม่สามารถระบุชัดเจนและประเมินเป็นค่าได้ว่าปัจจัยใดส่งเสริมให้มีการระบายอากาศเมืองสูงสุดได้โดยเฉพาะการศึกษาในพื้นที่ขนาดใหญ่ ระดับเขต (District scale) จากข้อจำกัดของเครื่องมือในการศึกษาและข้อจำกัดที่ไม่สามารถควบคุมตัวแปรใน สถานที่จริง จึงต้องใช้แบบจำลองในการศึกษา วิทยานิพนธ์นี้มีสมมุติฐานว่า ปัจจัยที่ทำให้เกิดการระบายอากาศเมือง มี 3 ประการ คือปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสูง ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับขนาดอณูเมือง และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับทิศทางการวางตัวของอาคาร พื้นที่ศึกษาเป็นพื้นที่พัฒนาหนาแน่นที่มีกลุ่มอาคารที่มีความสูงมากเป็นพิเศษ คือเขตบางรัก ประกอบด้วยพื้นที่ที่มีลักษณะเชิงสัณฐานเมืองเด่นชัด 2 แห่ง ได้แก่ ย่านศูนย์กลางธุรกิจใหม่ ที่มีลักษณะ "สูงแน่น" เช่น ถนนสีลม สาทร และย่านศูนย์กลางธุรกิจเก่า ที่มีลักษณะ "เตี้ยแน่น" เช่น ถนนสี่พระยา ถนนสุรวงศ์ หน่วยวิเคราะห์ในการศึกษาคือ บล็อกของเมือง (Urban block) จำนวน 98 พื้นที่ จำลองการไหลของอากาศโดยวิธีพลศาสตร์ของไหลเชิงคำนวณ (Computational Fluid Dynamics) ลงบนแผนที่ฐาน (Digital Base Map) จริงของพื้นที่ศึกษา ใช้หลักพื้นฐานกลศาสตร์การไหลของของไหล (Fundamental fluid Dynamics) นำผลค่าการระบายอากาศเมืองที่ได้จากการจำลองการไหลนำไปหาค่านัยยะสำคัญด้วย ระเบียบวิธีทางสถิติระบุค่าปัจจัยลักษณะเชิงสัณฐานเมืองที่ส่งผลต่อการระบายอากาศเมืองสูงที่สุด ส่วนของการศึกษานี้ใช้การเปรียบเทียบผลการวัดค่าความเร็วลมจากสนามจริงและ ค่าที่วัดความเร็วลมเฉลี่ยพื้นที่ทุก 1 ตารางกิโลเมตรในพื้นที่ศึกษาบัณฑิตวิทยาลัยร่วมด้านพลังงานและสิ่งแวดล้อม (JGSEE) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (คณะผศ.ดร. เกษมสันต์ มโนมัยพิบูลย์, 2553)