ความสัมพันธ์ระหว่างความแปรผันทางพันธุกรรมของยีนซิพ2ดี6 ยีนเอบีซีบี1 และปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรมกับการตอบสนองทางคลินิกต่อยาริสเพอริโดนในผู้ป่วยจิตเภทชาวไทย

Abstract

ริสเพอริโดนเป็นยาต้านโรคจิตรุ่นที่ 2 ซึ่งถูกบรรจุอยู่ในรายการยาบัญชียาหลักแห่งชาติ แม้ว่าริสเพอริโดนมีประสิทธิภาพสูงในการรักษาโรคจิตเภท แต่มีผู้ป่วยบางรายที่ไม่ตอบสนองต่อยา การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางพันธุกรรมและปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรมที่ส่งผลต่อการตอบสนองยาริสเพอริโดนในผู้ป่วยจิตเภท การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงสังเกตแบบติดตามไปข้างหน้า โดยมีจำนวนผู้ป่วยจิตเภทที่ถูกวินิจฉัยตามเกณฑ์ของ DSM-IV 50 ราย ซึ่งได้รับการรักษาด้วยยาริสเพอริโดนจากแผนกผู้ป่วยใน ของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ตัวอย่างจีโนมิกดีเอ็นเอจากผู้ป่วยแต่ละรายถูกนำไปตรวจหาลักษณะพหุสัณฐานได้แก่ CYP2D6*2 CYP2D6*10 และ ABCB1 3435C>T การตอบสนองต่อยาริสเพอริโดนประเมินโดย positive and negative syndrome scale (PANSS) ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางพันธุกรรมและปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรมกับผลการตอบสนองต่อยาริสเพอริโดนวิเคราะห์ด้วยสถิติ multiple linear regression และ multiple logistic regression ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยทางพันธุกรรมได้แก่ CYP2D6*10 และ ABCB1 T อัลลีล และปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรม คืออายุและระยะเวลาของการป่วยเป็นโรค มีความสัมพันธ์กับการตอบสนองต่อยาริสเพอริโดนที่แสดงโดยร้อยละการลดลงของคะแนน PANSS ในหมวดอาการด้านบวก ปัจจัยดังกล่าวสามารถอธิบายความแตกต่างในการตอบสนองต่อยาได้ร้อยละ 48.3 (R2 = 0.483, p-value <0.001) โดยพบว่าการตอบสนองที่ดีขึ้นมีความสัมพันธ์กับการมีจีโนไทป์แบบ CYP2D6 *10 homozygous (adjusted OR = 16.135, p=0.019) ABCB1 3435 T อัลลีล (adjusted OR = 4.921, p=0.038) และอายุ (adjusted OR = 1.171, p=0.032) การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าไม่เพียงแต่ปัจจัยที่ไม่ใช่พันธุกรรมที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษาด้วยยาริสเพอริโดน ปัจจัยทางพันธุกรรมก็มีผลต่อความแตกต่างในการตอบสนองของยาในแต่ละบุคคลด้วย ผลการศึกษานี้เป็นข้อมูลเบื้องต้นในการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษาเฉพาะบุคคลในโรคจิตเภท