ผลกระทบของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวต่อวิถีชีวิตของเกษตรกร : ศึกษากรณีชุมชนเฉวง อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลกระทบของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวต่อวิถีชีวิตในด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของเกษตรกรในชุมชนเฉวง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524-2547 การเก็บรวบรวมข้อมูลใช้เทคนิคการศึกษาเอกสาร การสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์เจาะลึก กับกลุ่มเป้าหมายที่เป็นกรณีศึกษาคือ ครอบครัวเกษตรกร 5 ประเภท ที่เป็นคนท้องถิ่นเท่านั้น และใช้เทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาจากเอกสารและบันทึกข้อมูลสนาม ผลการศึกษาพบว่า ผลกระทบด้านเศรษฐกิจในเชิงบวกคือ กลุ่มเป้าหมายที่เป็นกรณีศึกษาทุกกลุ่มมีรายได้เพิ่มขึ้น รวมถึงมีการสร้างแหล่งงานและอาชีพใหม่รองรับภายในชุมชน ส่วนผลกระทบเชิงลบ คือ ทุกกลุ่มอาชีพในชุมชนต้องแบกรับภาระค่าครองชีพที่สูงขึ้น โดยเฉพาะชาวสวนมะพร้าวที่มีรายได้จากการขายผลผลิตมะพร้าวเพียงอย่างเดียวเป็นกลุ่มที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด นอกจากนี้ทรัพยากรสัตว์น้ำ โดยเฉพาะปลามีปริมาณลดลง ชาวประมงพื้นบ้านจึงเป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่จะได้รับผลกระทบเชิงลบในอนาคต สำหรับผลกระทบด้านสังคมคือ รูปแบบครอบครัวเปลี่ยนไปเป็นครอบครัวเดี่ยวมากขึ้น ความสัมพันธ์ของคนในครอบครัวขยายค่อยๆ ลดลง และความสัมพันธ์แบบเครือญาติเรมเปลี่ยนแปลงไปการพึ่งพาอาศัยกันลดน้อยลง ผลกระทบด้านวัฒนธรรมคือ ศิลปการแสดง อาทิ ลิเก คอนเสิร์ต เข้ามา แทนที่มโนราห์หนังตะลุงที่เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่ลดน้อยลงไปตามลำดับ งานบุญประเพณีของท้องถิ่นเดิมเป็นการจัดงานด้วยการร่วมมือเปลี่ยนไปเป็นการใช้เงินทำบุญแทนแรงกาย รูปแบบการจัดงาน เดิมที่เรียบง่ายและประหยัด เปลี่ยนเป็นเน้นเชิงพาณิชย์เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว วัฒนธรรมการบริโภคเปลี่ยนจากการทำอาหารด้วยตัวเอง การแลกเปลี่ยนอาหารกลายไปเป็นการซื้ออาหารสำเร็จรูปเพื่อความ สะดวก ในขณะเดียวกันก็รับวัฒนธรรมจากการท่องเที่ยวโดยเฉพาะด้านภาษาจากนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ เพื่อนำมาใช้โดยเฉพาะในกลุ่มที่ประกอบอาชีพที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวใน ส่วนการพักผ่อนของเกษตรกรมักอาศัยอยู่กับบ้านมากกว่าจะไปแสวงหาความบันเทิงหรือท่องเที่ยวตามชายหาดแบบเดิม เพื่อหลีกเลี่ยงความแออัด เสียงรบกวนจากแหล่งท่องเที่ยวในปัจจุบัน แต่ครอบครัวคนรุ่นหนุ่มสาวที่นิยมพักผ่อนตามสถานบันเทิงโดยเฉพาะยามราตรืมีผลกระทบเชิงลบคือ ปัญหาครอบครัว