โครงสร้าง พฤติกรรม และประสิทธิภาพการผลิตทางเทคนิค ของอุตสาหกรรมแป้งมันสำปะหลังในประเทศไทย

Abstract

การศึกษาในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาถึงลักษณะองค์กรอุตสาหกรรมแป้งมันสำปะหลัง ในประเทศไทย โดยทำการศึกษาในด้านโครงสร้าง พฤติกรรม และประสิทธิภาพการผลิตทางเทคนิคของอุตสาหกรรม ซึ่งในการศึกษาประสิทธิภาพการผลิตทางเทคนิคนี้ได้ใช้สมการการผลิตแบบคอบดักลาส เพื่อที่จะหาสมการขอบเขตการผลิตที่มีประสิทธิภาพด้วยวิธีลิเนียร์โปรแกรมมิ่ง โดยใช้ปัจจัยทุน แรงงาน วัตถุดิบ และค่าใช้จ่าย ในด้านพลังงานเป็นปัจจัยในการผลิต การศึกษาในที่นี้ได้ใช้ข้อมูลจากหน่วยผลิตจำนวน 21 ราย โดยใช้ข้อมูลแนบ Cross-Section ในปีพ.ศ.2539 เพื่อศึกษาเปรียบเทียบด่าดัชนีประสิทธิภาพระหว่างหน่วยผลิตในอุตสาหกรรม จากผลการศึกษาพบว่าอุตสาหกรรมแป้งมันสำปะหลังเป็นอุตสาหกรรมที่มีด่าการกระจุกตัวที่ต่ำและได้ลดลงในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมา และนอกจากนี้ยังพบว่าได้มีความแตกต่างกันในตัวผลิตภัณฑ์ (เช่น ค่าPh อัตราส่วนเถ้า ค่าความเหนียว หรือความขาวเป็นต้น) ในอุตสาหกรรมนี้จากระบบการผลิตที่ต่างกันในแต่ละหน่วยผลิต ทำให้ สามารถกล่าวได้ว่าอุตสาหกรรมนี้มีลักษณะโครงสร้างตลาดเป็นกึ่งแข่งขันกึ่งผูกขาดแบบผู้ขายมากราย ทางด้านพฤติกรรมพบว่าการกำหนดราคาจำหน่ายแป้งมันสำปะหลังนั้นจะกำหนดตามราคาวัตถุดิบ (หัวมันสด) ซึ่งมีความแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่อันทำให้ต้นทุนการผลิตในแต่ละโรงงานมีความแตกต่างกัน และประกอบกับการที่ในอุตสาหกรรมมีความแตกต่างกันในตัวผลิตภัณฑ์ อันมีผลทำให้มีความเหมาะสมที่จะนำไปใช้ในอุตสาหกรรมต่อเนื่องที่ต่างกันนั้น จึงทำให้ราคาจำหน่ายแป้งมันสำปะหลังของแต่ละหน่วยผลิตต่างกัน (หากคุณภาพใกล้เคียงกันราคาจะ ต่างกันสูงสุดไม่เกิน 200 บาท/ตัน และกรณีที่คุณภาพต่างกันราคาจะต่างกันไม่เกิน 700 บาท/ตัน) ด้านประสิทธิภาพการผลิตทางเทคนิคของอุตสาหกรรมทบว่า เนื่องจากการที่ในแต่ละหน่วยผลิตในอุตสาหกรรมนี้มีความแตกต่างกันจึง เป็นเหตุให้เส้นขอบเขตการผลิตน่าที่จะมีความแตกต่างกัน ดังนั้นในการศึกษานี้จึงได้แบ่งหน่วยผลิตออกเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มแรกแบ่งตามขนาดของหน่วยผลิต และกลุ่มสองแบ่งตามลักษณะลำดับการแยกแป้งของเครื่องจักร โดยใช้วิธี T-test ในการทดสอบ ซึ่งผลการศึกษาที่ได้คือหน่วยผลิตในกลุ่มที่หนึ่งไม่มีความแตกต่างกัน (ด้วยความเชื่อมั่น 95%) ในเส้นขอบเขตการผลิต จึงไม่มีความจำเป็นในการแยกผลการศึกษา ในขณะที่หน่วยผลิตในกลุ่มที่สองนั้นมีความแตกต่างกันในเส้นขอบเขตการผลิต (ด้วยความเชื่อมั่น 95%) ฉนั้นจึงได้มีการแยกผลการศึกษาออก ซึ่งผลการศึกษาที่ได้คือ ทั้งในหน่วยผลิตที่มีเครื่องแยก 2 ตัว คือเครื่อง Separator และ Decanter และหน่วยผลิตที่มีเครื่องแยกเพียง Decanter จะเป็นแบบการผลิตที่อยู่ในช่วงผลผลิตเพิ่มขึ้นในอัตราที่ลดลง (decreasing Return to Scale) และมีด่าดัชนี ประสิทธิภาพที่ใกล้เคียงกัน เพียงแต่ในหน่วยผลิฅที่มีเครื่องแยกสองระดับนั้นจะมีค่าความยืดหยุ่นที่มากกว่า (ค่าความยืดหยุ่นเท่ากับ 0.85) ในหน่วยผลิตที่มีเครื่องแยกเพียงระดับเดียว (ค่าความยืดหยุ่นเท่ากับ 0.75) นั่นคือในระยะยาวแล้ว โรงงานในกลุ่มที่มีเครื่องแยกสองระดับจะมีความสามารถในการขยายปริมาณผลผลิตได้ดีกว่าโรงงานในกลุ่มที่มีเครื่องแยกเพียงระดับเดียว