กระบวนการยุติธรรมทางอาญา เปรียบเทียบ ไทย-ลาว : ศึกษาขั้นตอนการพิจารณาของศาลชั้นต้น

Abstract

กระบวนการยุติธรรมทางอาญาขั้นตอนการพิจารณาของศาลชั้นต้น เป็นการใช้อำนาจของรัฐเพื่อลงโทษผู้กระทำความผิดอาญาโดยศาล ซึ่งเมื่อศาลพิพากษาก็จะมีผลกระทบต่อสิทธิเสรีภาพของบุคคลอันได้แก่ชีวิต ร่างกายและกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สิน ในการทำหน้าที่พิพากษาอรรถคดีของศาลนั้น ศาลจะต้องเป็นหลักประกันความยุติธรรมให้แก่คู่ความและอยู่ภายใต้อาณัติแห่งกฎหมาย เนื่องจากศาลเป็นองค์กรพิพากษามีหน้าที่ดูแลการบังคับใช้กฎหมายอาญาและหน้าที่ประกันความบริสุทธิ์ของจำเลย การพิจารณาพยานหลักฐานถือว่าเป็นดุลพินิจของผู้พิพากษาและพยานหลักฐานนั้นจะต้องได้มาโดยชอบกระบวนความ เพื่อให้เกิดความสมดุลทางกฎหมายและบังเกิดความสงบขึ้นในสังคม การเปรียบเทียบระหว่างประเทศไทยและประเทศลาว ซึ่งเป็นประเทศที่ใช้ระบบประมวลกฎหมายเช่นกันจะพบว่ามีความแตกต่างในบางอย่าง เช่น ในทางวิวัฒนาการแนวความคิดทฤษฎีและรูปแบบของกระบวนการ ประเทศลาวมีแนวโน้มไปในทางทฤษฎี The crime control ซึ่งเป็นการมุ่งควบคุมและปราบปรามอาชญากรรมเป็นหลักโดยเน้นไปที่ประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฎหมาย และความสงบของสังคม บทบัญญัติของกฎหมายที่ให้อำนาจศาลในการดำเนินคดีมีจำกัดเพียงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ส่วนประเทศไทยมีแนวโน้มไปในทางทฤษฎี The due process คือเน้นหนักที่ความคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของบุคคล และมีบทบัญญัติกฎหมายให้อำนาจศาลในการดำเนินคดี มีกว้างขวางกว่าประเทศลาว วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้เขียนมุ่งศึกษาถึงวิวัฒนาการแนวความคิด ทฤษฎีหลักเกณฑ์ และรูปแบบการดำเนินคดีในชั้นพิจารณาพิพากษาศาลชั้นต้น เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นถึงข้อดีและข้อเสียของระบบแต่ละประเทศ เพื่อนำไปปรับปรุงและนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อไป