การศึกษาโอกาสและความจำเป็นในการจัดตั้งกองทุนช่วยเหลือผู้ได้รับความเสียหายจากปัญหามลพิษทางอุตสาหกรรม : วิเคราะห์เชิงเศรษฐศาสตร์การเมือง

Abstract

ศึกษาถึงสภาพปัญหามลพิษจากภาคอุตสาหกรรมและผลกระทบที่เกิดขึ้นกับคนงานและประชาชน ปัญหาในการเรียกร้องค่าทดแทนความเสียหายในกระบวนการยุติธรรม ข้อจำกัดของพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 ในเรื่องกองทุนสิ่งแวดล้อม รวมถึงศึกษาถึงแนวทางที่เหมาะสมในการจัดตั้ง “กองทุนช่วยเหลือผู้ได้รับความเสียหายจากปัญหามลพิษทางอุตสาหกรรม” มีระเบียบวิธีวิจัย 2 วิธีคือ การวิจัยเอกสาร และการศึกษาข้อมูลภาคสนาม โดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก จากกรณีศึกษาปัญหามลพิษจากอุตสาหกรรม คือ โรงผลิตไฟฟ้าถ่านหินแม่เมาะ และโรงงานทอผ้ากรุงเทพ จำกัด พบว่า ประชาชนในบริเวณใกล้เคียงรอบๆ โรงไฟฟ้าเจ็บป่วยด้วยโรคระบบทางเดินหายใจ ปอดอักเสบเรื้อรัง อันมีผลมาจากก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ คนงานโรงงานทอผ้าฯ ได้รับเอาฝุ่นฝ้ายเข้าไปในปอดและป่วยเป็นโรค “บิสซิโนซิส” (Byssinosis) เป็นโรคระบบทางเดินหายใจ มีการหายใจติดขัด เหนื่อยหอบ ไอเรื้อรัง ประชาชนจากกรณีศึกษาทั้งสองกรณีที่ได้รับผลกระทบจากปัญหามลพิษอุตสาหกรรม ได้เรียกร้องค่าเสียหายทั้งจากหน่วยงานของรัฐและเรียกร้องผ่านศาลยุติธรรม แต่มาตรการที่มีอยู่ก็ไม่สามารถเยียวยาบรรดาผู้ได้รับความเสียหายและผลกระทบได้ นอกจากนี้ยังมีปัญหาเรื่องข้อจำกัดของกองทุนสิ่งแวดล้อม ที่มิได้มีวัตถุประสงค์ครอบคลุมถึงประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากปัญหามลพิษอุตสาหกรรม ดังนั้นจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่รัฐต้องหามาตรการมาแก้ไขเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบ โดยใช้มาตรการทางเศรษฐศาสตร์ควบคู่กับมาตรการทางกฎหมาย โดยการจัดตั้งกองทุนทดแทนเพื่อช่วยเหลือผู้ได้รับความเสียหายจากปัญหามลพิษทางอุตสาหกรรม โดยมีต้นแบบมาจากกองทุนสิ่งแวดล้อมของประเทศญี่ปุ่น ที่ประสบผลสำเร็จอย่างยิ่งในการแก้ไขปัญหามลพิษรวมถึงการเยียวยาประชาชนที่ได้รับผลกระทบและความเสียหาย