Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตร สภาพเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ ตลอดจนวิเคราะห์ปัญหาของภาคเกษตรกรรมเพื่อกำหนดแนวทางการพัฒนาภาคเกษตรกรรมที่เหมาะสมกับจังหวัดฉะเชิงเทราซึ่งเป็นพื้นที่ขยายตัวของกรุงเทพมหานครในการศึกษาได้แบ่งพื้นที่เกษตรกรรมออกเป็น 3 เขต ตามความแตกต่างของลักษณะทางกายภาพและระบบการเกษตร คือ 1) พื้นที่เกษตรกรรมที่ราบชายฝั่ง 2) พื้นที่เกษตรกรรมที่ราบลุ่มเขตเกษตรชลประทาน และ 3) พื้นที่เกษตรกรรมที่ราบลุ่มเขตเกษตรน้ำฝน วิธีการศึกษามีทั้งการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลทุติยภูมิ การสำรวจภาคสนาม และการสัมภาษณ์ครัวเรือนเกษตร เพื่อให้ได้ข้อมูลปฐมภูมิด้านโครงการเกษตร ระดับการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตร ข้อมูลด้านการผลิต การตลาด และการประกอบอาชีพ ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะทางกายภาพและระบบเกษตรที่แตกต่างกันของพื้นที่เกษตรกรรม ส่งผลให้เกิดความแตกต่างในลักษณะการใช้ประโยชน์ที่เดินเพื่อการเกษตร สภาพเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของครัวเรือนเกษตร และทำให้ปัญหาของภาคเกษตรกรรมมีลักษณะและระดับความรุนแรงแตกต่างกันไปในพื้นที่แต่ละเขต สรุปได้ดังนี้ 1) ปัญหาด้านระบบการถือครองที่ดินเกิดขึ้นในทุกเขต 2) ปัญหาด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตรมีระดับต่ำในเขตที่ราบลุ่มทั้งสองแห่ง 3) ปัญหาด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตรมีความขัดแย้งในเขตที่ราบลุ่มทั้งสองแห่งเช่นกัน และ 4) ปัญหาความแตกต่างของรายได้ระหว่างครัวเรือนเกษตรในเขตที่ราบชายฝั่งสูงกว่าครัวเรือนเกษตรเขตอื่นๆ แนวทางการพัฒนาภาคเกษตรของจังหวัดฉะเชิงเทราประกอบด้วย 1) ปรับปรุงระบบการถือครองที่ดินในทุกเขตพื้นที่เกษตรกรรมโดยเฉพาะเขตที่ราบชายฝั่ง 2) ส่งเสริมประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินที่ให้ผลตอบแทนสูงขึ้น โดยเน้นการจัดการเพาะเลี้ยงกุ้งกุลาดำในระบบปิด 3) ส่งเสริมรูปแบบการประกอบกิจกรรมเกษตรแบบก้าวหน้า เน้นการปรับปรุงระบบโครงสร้างพื้นฐานที่เอื้ออำนวยต่อการผลิตด้านการกสิกรรมในพื้นที่ที่เหมาะสม 4) ยกระดับการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อการเกษตรให้สูงขึ้น เน้นให้มีการส่งเสริมระบบการปลูกพืชเพื่อเพิ่มระยะเวลาการใช้ประโยชน์ที่ดินในรอบปีให้มากขึ้นในเขตที่ราบลุ่มแบบเกษตรกรรมน้ำฝนและ 5) ส่งเสริมระบบการเกษตรแบบผสมผสานและการปลูกพืชที่มีแนวโน้มการผลิตดี เช่น ผัก และ ผลไม้ เป็นต้น
